Faiz hesaplama ipuçları ve püf noktaları

Ana sayfa / Advertorial

Bir sermayenin kullanımı karşılığı alınan bedel faiz olarak adlandırılır. Çoğunlukla yüzdelik bir oran ile ifade edilen faiz, mevduat faiz hesabı ve kredi gibi finansal işlemlerde en çok kullanılan terimler arasındadır. Ekonomik işleyişin en önemli bileşenlerinden biri olan faiz, bir kaynağın geçici olarak başkasına devredilmesi durumunda talep edilen maliyet olarak da ele alınır.

Paranızın belli bir süre boyunca banka tarafından kullanılması durumu yatırımcılar tarafından en çok sevilen yatırım araçları arasındadır. Bu sayede ana paranın bankada bulunduğu süre boyunca yatırımcıya faiz adı verilen bir kazanç sunması mümkündür. En risksiz yatırım araçları arasında gelen bu hizmet vadeli hesap adı ile de anılıyor. Bu durum yatırımcıların faiz hesaplama hakkında merak duymalarına yol açıyor.

Faiz hesaplama yalnızca yatırımcılar tarafından merak edilen bir konu değildir. Bununla birlikte aniden gelişen nakit ihtiyaçlarınızı ya da bu gibi daha farklı ihtiyaçlarınızı karşılamak için krediden yararlanırsanız ödemeniz gereken borç belirli bir faize tabi tutulur.

Dolayısıyla yalnızca kullandığınız ana parayı değil, faiz oranına bağlı olarak daha yüksek bir ödeme yapmanız gerekir.  Faiz hesaplama esnasında dikkat edilmesi gereken bazı etkenler bulunur. Faiz türleri birbirinden farklıdır. Bu durum hesaplama yapılırken dikkat edilmesi gereken etkenlerin değişmesine yol açar.

Temel faiz formülleri

Banka tarafından sunulan vadeli mevduat hesabı ile yatırım yapmak ya da aniden gelişen ihtiyaçlarınızı karşılamak için krediden faydalanmak ve bu gibi sebepler temel faiz formülleri ve faiz hesaplama hakkında merak duymanıza yol açabilir. Günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan bir hesaplama türü olan faiz hesaplama, banka kredisi kullanırken veya bankanın mevduat hesabı ile işlem yaparken gerçekleştirilmesi gereken bir hesaplamadır.

Vadeli mevduatta birikiminizi değerlendirmek için hesap açarken sizlere belirli bir faiz oranı sunulur. Faiz hesaplaması yapabilmek için sunulan faiz oranı hakkında bilgi sahibi olmanız gerekir. Faiz oranları üzerinden gerçekleştirilen faiz hesaplama birkaç farklı formüle sahiptir.

Faiz hesaplamak için kullanılan basit bir formül bulunur. Belli bir dönem için anapara üzerinden, belli oranda getiri hesaplanması basit faiz sonucuna ulaşmaya yardımcıdır. Örneğin 2000 TL ana paranız bulunuyorsa yüzde 10 yıllık faizle 12 ay vade ile yatırım yapmayı düşünüyorsanız 200 TL elde edersiniz. Fakat bu hesaplama ile brüt faiz kazancınıza ulaşabilirsiniz. Faiz tutarı üzerinden vadeye bağlı olarak yapılması gereken bir vergi kesintisi bulunur.

Altı aya kadar vadelerde %5, 1 yıla kadar vadelerde %3 vergi kesintisinin faiz hesaplaması esnasında göz önünde bulundurulması gerekir. Bu açıdan değerlendirildiğinde 200 TL olan brüt faizden elde edilecek tutar 194 TL şeklindedir. Dolayısıyla ana para ve toplam sermaye 2194 TL olacak şekilde sizlere teslim edilir. Bu açıdan değerlendirildiğinde temel faiz hesaplama formülü şu şekilde verilebilir:

• Brüt getiri = anapara x (faiz oranı / 100) x vade
• Net getiri = anapara x (faiz oranı / 100) x (1-vergi oranı)

Basit faiz hesaplama

Finansal piyasalar için faiz konusunun önemli bir bileşen olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle faiz üzerinden yatırım yapmak istiyorsanız faiz türleri hakkında bilgi sahibi olmalısınız. Faiz türleri basit ve bileşik faiz olmak üzere iki temel şekilde ele alınır. Faiz hesaplama esnasında hangi faiz türü üzerinden hesaplama yapıldığını bilmeniz gerekir.

Yatırımcının belli miktarda parasını belli bir vade içerisinde faizlendirmesini sağlayan faiz türü basit faiz olarak değerlendirilir. Basit faiz türünde faiz oranı anapara üzerinden hesaplanır. Yatırımcı tarafından belirlenen vade içerisinde para yalnızca bir defa faizlendirilir. Vade sonunda anapara ve faiz getirisi toplam olarak sunulur.

Basit faizin en temel amacı ana parayı arttırmaktır. Çoğunlukla banka tarafından sunulan bu hizmet, tercih edilen farklı vadeler ile değişen faiz oranlarından yararlanmaya yardımcıdır. Basit faiz oranında aylık faiz oranı ay üzerinden, yıllık faiz oranı ise yıl üzerinden hesaplanmalıdır. Basit faiz hesaplama için formül şu şekildedir:

• Anapara x faiz oranı x vade

Bu formülde vade faizi aylık olarak hesaplandığında aylık, yıllık hesaplandığında ise yıllık olarak ele alınmalıdır. Örneğin 10.000 TL ana paranız varsa ve altı ay vade ile yıllık %10 faiz fırsatından yararlanmak istiyorsanız vade sonunda faiz getirisi formül aracılığı ile hesaplandığında 500 TL olacaktır.

Bileşik faiz hesaplama

Bir finansal varlığın ya da borcun her dönem hesaplanan faiz oranı üzerinden bir önceki dönemde bulunan ana paranın yanı sıra biriken faiz üzerinden faize tabi tutulduğu faiz türü, bileşik faiz olarak değerlendirilir.

Bileşik faiz hesaplama, basit faiz hesaplamadan daha farklı şekilde yapılmalıdır. Zaman içerisinde paranın hızla büyümesine yardımcı olduğu için sevilen bir yatırım yöntemi olan bileşik faiz, basit faizden farklı olarak hesaplamanın yalnızca başlangıçtaki anapara üzerinden değil, biriken para üzerinden yapılmasını gerektiren bir hesaplamadır. Zamanla faiz hesaplamaları artar ve bu durum yatırımın büyümesini sağlar.

Bileşik faiz hesaplama aylık ve yıllık olmak üzere iki şekilde yapılabilir. Formül ise şu şekildedir:

• (Ana para + faiz) = başlangıçtaki ana para x (1 + yıllık faiz oranı/yıllık bileşik faiz) x yıl sayısı

Vade sonu hesaplama

Banka tarafından sunulan kredi gibi hizmetlerden faydalanırken ya da mevduat hesabı sayesinde faiz ile yatırım yaparken belirli bir vade bulunur. Bu vade borcunuzu ödeyeceğiniz ya da paranızın değerlenmesini sağlayacak toplam süredir.

Vade; sözleşme öncesinde yatırımcı tarafından belirlenen, yatırımcı tarafından belirlense dahi sizlere aktarılması zorunlu olan bir bilgidir. Dolayısıyla son vade tarihi, sözleşme esnasında öğrenilecek yeni bir bilgi değildir.

Vade üç ay, altı ay, on ay, bir yıl veya üç yıl gibi birbirinden farklı sürelerde olabilir. Özellikle faiz ile yatırım yapıyorsanız kazandığınız ana paranın ve toplam faizin tamamını elde etmek için vade sonunu beklemeniz gerekir.

Faiz türleri ve farkları

Yatırımcılar tarafından en çok araştırılan konular arasında faiz hesaplama geliyor. Faiz türleri kendi içerisinde farklı çeşitlere ayrıldığı için hesaplama esnasında dikkat edilmesi gereken etkenler de değişiyor. Günümüzün en yaygın faiz türleri ise şu şekildedir:

• Basit faiz: Temel borç üzerinden hesaplanan faiz türüdür.
• Bileşik faiz: Faiz oranının ana paraya eklenmesi ile artan miktarın sunulduğu faiz türüdür.
• Sabit faiz: Vade boyunca faizin sabit kaldığı türdür.
• Değişken faiz: Piyasa koşullarına göre faiz oranının değiştiği faiz türüdür.
• Üst faiz: Bileşik faizi yıllık olarak ifade eden orandır.

Faiz vergisi ve diğer maliyetler

Faiz hesaplama ile elde ettiğiniz oran sizlere brüt kazancınızı verir. Ancak faiz belirli bir vergi ve kesintiye sahiptir. Hesaplama yaparken faiz vergisini göz önünde bulundurmak ve gerekli oranı çıkartarak net kazanca ulaşmak gerekir.

Faiz vergisi ve sözleşme maliyeti gibi faktörleri göz önünde bulundurmamak, yalnızca brüt ücret hesaplamanıza yol açar. Faiz hesaplama sayesinde elde edilen brüt ücret vergi gibi maliyetler çıkartılmadan elde edilen sonuçtur. Dolayısıyla hesaplama yaparken faiz vergisi başta olmak üzere dikkat edilmesi gereken bazı maliyetler olduğunu dile getirmek gerekir.