Kendi başına hareket edebilen bir metal çeşidi olan Nitinol, NASA’nın sıradaki Mars yolculuğu için umut ışığı olabilir. Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, kızıl gezegendeki keşiflerini kolaylaştırmak için uzay çağı lastik teknolojisi üzerinde yoğunlaşmaya başladı.
Dünyadan milyonlarca kilometre uzaktayken NASA’nın belki de son uğraşmak isteyeceği konu, uzay aracının lastik hasarlarıdır. Bu sorunun üstesinden gelmek ve daha pratik bir kullanıma sahip keşif aracı yaratmak isteyen mühendisler, bir kauçuk kadar esnek ve neredeyse yok edilemez havasız titanyum lastikler geliştirdi. Nitinol adı verilen metaller, insanlığın ilk bozulmamış Mars toprak örneklerini alma görevinde önemli bir rol oynayacak.
NASA, 7 Mart'ta Jezero Krateri'nde gezginin 90 metrelik sürücüsünün giriş ve iniş (EDL) mikrofonuyla kaydedilen bir ses kaydını yayınladı. Ses, 16 dakikadan oluşuyor.
Hafızası olan metaller Mars keşfini nasıl etkileyecek?
1971 yılında Apollo 15‘in aya getirdiği Lunar Rover aracı, astronotların daha rahat keşif yapabilmesi için tümsekleri emebilen içi boş metal yaylardan yapılmış tekerlekler ile geliştirilmişti. Ancak çoğu metal zamanla şeklini kaybeder. Devamlı esnetildiği takdirde ise kırılgan hale gelir. Bu gibi problemlerin tümüyle önüne geçmek isteyen NASA, Nitinol’u iyi bir alternatif olarak görüyor.
NASA’nın önceki deneyimlerinden de gördüğü üzere, bir uzay aracında içi havayla doldurulmuş lastikler kullanmak, doğal arazileri keşfetmek için kullanışlı bir çözüm değil. Dolayısıyla Mars keşiflerinde metal tekerlekler kullanmak daha iyi bir yol olarak görülüyor. Bu yüzden uzay ajansı, alüminyumdan yapılmış bir metal alaşım olan Nitinol’u geliştirmek için son yedi yıl içerisinde milyon dolarlar harcadı.
Nikel ve titanyumdan elde edilen Nitinol, sıra dışı özelliklerini ısı aracılığıyla gösterir. Örnek vermek gerekirse, bu maddeden yapılmış bir ürün eğitilmek için 500 santigrat derecede ısıtılır. Akabinde soğuk suya atılır. Şeklinin dış tarafına doğru bükülür, sonra aynı ısı kaynağı geri verilir ve metal ilginç bir şekilde orijinal haline geri döner. Bu sayede kızıl gezegene yolculuk esnasında karşılaşılacak tüm engebeli araziler ve zorlu şartlar önemli ölçüde azaltılacak.
Önümüzdeki on yıl içerisinde hafızası olan metal çeşidini gündelik hayatımızda da sıkça duyacağız. Hatta Smart Tire Company adlı bir şirket, NASA’nın Nitinol alaşımını kullanarak asla şişirilmesi gerekmeyen ve sızıntı yapması mümkün olmayan bir profesyonel bisiklet geliştirmeye başladı. Yakında bu tip ürünlerin sayısının daha da artacağı düşünülüyor.
