Nokia… Bir devrin başlangıcı ancak günümüzde akıllı telefon pazarında Apple, Samsung ve Huawei gibi devlerin karşısında yerle bir olmuş Finlandiya merkezli efsane 3310’un yaratıcısı Nokia. Methiyeler dizsek elbette burada upuzun bir liste olur ancak bu yazıda Nokia’nın yalnızca başarılarından değil başarısızlıklarından da bahsedeceğiz. Nokia, 12 Mayıs 1865 tarihinde Tampere Finlandiya’da kuruldu ve hayatımıza katıldı. Peki bu hikâye nasıl başladı? İşte Nokia’nın başarıları ve başarısızlıkları:
Nokia’nın başarıları ve başarısızlıkları
Nokia’nın 2010’lu yıllarda büyük oranda piyasadan silinmele yüz tuttuğunu söylemek mümkün peki bu noktaya nasıl gelindi? Ya da neden gelindi? Öncelikle Nokia’nın tarihine kısa bir bakış atalım.
Nokia’yı teknolojik cihazlarıyla biliyor olsak da Nokia da diğer pek çok teknoloji şirketi gibi başka bir sektörden teknolojiye kaydı.
Şirket aslında 1865 yılında Finlandiya’nın güneybatısında konumlandırılan ve maden mühendisi Fredrik Idestam tarafından kurulan bir kağıt fabrikası olarak hayatına başladı. Elbette o zamanlarda ismi Nokia değildi. Şimdiki adıyla Nokia 30 yıl boyunca kağıt fabrikası olarak çalıştıysa da 30 yılın sonunda elektrik üretimine de girişti.
1967’ye kadar ortaklaşa üç şirket olarak enerji sektöründe yer alan Nokia’nın da içinde bulunduğu bu holding, 1967 yılından sonra Nokia Corporation’a evrildi. Yeni kurulan şirket ilk etapta, kağıt, elektronik, kauçuk ve kablo alanlarında faaliyet gösterdi. Bunların yanında yan ürünleri de üretilmeye başlandı.
Yıllar içinde kendisini farklı bir noktaya taşıyan Nokia, 1979 yılında renkli televizyon üreticisi Salora ile radyo telefon şirketi oluşturmak adına bir iş birliği yaptı. Birkaç yıl içinde sistemi oturtan Nokia; İsveç, Danimarka, Norveç ve Finlandiya’yı bir araya getiren Nordic Mobile Telephone ağı adlı dünyanın ilk uluslararası hücresel ağını başlatmış oldu. Bu sayede şirketin yükselen ivmesi başlamış oldu. Dünyanın ilk otomobil telefonunu üreten şirket 10 kg ağırlığa ulaşan bu cihazı piyasaya sürdü.
Nokia’nın yolu yavaş yavaş çizilmeye başlıyor
1984’te Nokia, Salora’yı satın aldı ve telekomünikasyon şirketinin adını Nokia-Mobira Oy olarak değiştirdi. Yıl aynı zamanda ilk taşınabilir telefonlardan biri olarak ilân edilen Mobira Talkman‘ın etkinliğini yaptı. Akıllara hemen şu anki telefonlar gelmesin, o günün şartlarında oldukça başarılı olan bu cihaz toplamda 5 kg ağırlığındaydı ve hâlâ geliştirilmesi gereken noktalar bulunuyordu.
Gelelim üç yıl sonraya. Şirket dünyanın elde rahatlıkla taşınabilen ve yaklaşık 800 gr ağırlığındaki ilk cep telefonunu piyasaya sürdü. Mobira Cityman 900 adı verilen telefonun o zamanlar için astronomik olan rakamına bakılmaksızın telefon peynir ekmek gibi satması oldukça şaşırtıcıydı.
Zira telefonun fiyat etiketi 5 bin 456 dolardı. Söz konusu telefon kısa süre içinde popüler hale geldi ve zamanının Sovyetler Birliği Başkanı Mikhail Gorbaçov’un 1987 yılında düzenlediği bir basın toplantısında arama yapmak için bu telefonu kullanması cihaza bakışı iyice değiştirmeye başladı.
Güzel bir ivme yakalayan şirket o zamanlarda da bir anda şansı tersine dönebiliyormuş. Zira başarı geçen 1987 yılından ancak bir yıl sonra, rekabet ortamının kızışması ve kar oranlarının azalmasıyla birlikte hisselerde düşüşü gören Nokia, bu düşüşe dayanamayan yönetim kurulu başkanı Kari Kairamo’nun intiharı ile gündeme geldi.
Sonra şirkette kartlar yeniden karıldı ve yönetim değişti, bazı bölünmeler yaşandı. En nihayetinde 1990’larda Nokia’nın yönetimi, şirketi tamamen telekomünikasyona odaklanmaya karar verdi ve sonuç olarak şirketin verilerine göre, televizyon, lastik ve kablo birimleri on yılın ilk birkaç yılında satıldı.
1991’de dünyanın ilk GSM araması dönemin Finlandiya başbakanı Harri Holkeri tarafından yapıldı. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Nokia ekipmanı kullanılarak yapıldığını söyleyebiliriz. Ertesi yıl, şirketin ilk kişisel kullanıma uygun cep telefonu Nokia 1011 piyasaya sürüldü.
Telefon 90 dakikalık konuşma sunuyor ve toplamda rehberine 99 kişinin numarasının kaydedilmesini mümkün kılıyordu. Yani dönemi için devrim olsa da zaman geçtikçe yetersiz gelmeye başladı. Bu nedenle birkaç yıl içinde şirket akıllardan çıkmayan Nokia’nın ikonik zil sesine sahip telefonu 2100 serisini piyasaya sürdü.
Telefondan beklendi 400 bin satmasıyken dünya çapında 20 milyonu gördü ve hiç beklenmeyen bir başarı yakalanmış oldu. Bunun yanı sıra telefon denildiğinde akla artık Nokia geliyordu. Şirket bunu başarmıştı.
1996 yılında Nokia 9000 Communicator, 800 dolara piyasaya sürülürken aynı yıl 8110 da piyasaya sürüldü. Nokia tekrar yükselişe geçmişti. Telefonları yok satıyor, yeni modeller de kısa sürede binlerce kişinin cebine giriyordu. Lider Nokia’ydı. Dünya liderliğine uzanan yolda 1998 yılına gelindiğinde ise Nokia 6100 serisi 41 milyon sattı ve bu olağanüstü başarı onu Motorola’yı geçmesini sağladı.
Dünyanın en iyi telefon üreticisi konumuna yükselen Nokia’nın ilk Snake oyunu olan telefonu da 6100’dır. 1999 yılının en popüler yapımları arasında yer alan The Matrix’te bile kullanılan telefon, maganizel açıdan da popülerliğini yükseltiyordu.
Nokia’nın net satışları bir önceki yıla göre yüzde 50’nin üzerinde artış gösterdi. Şirketin kârı ise yaklaşık yüzde 75 oranında artış gösterdi ve hisse senetleri ise yüzde 220 değerlendi. Piyasadaki değerini 21 milyar dolardan 70 milyar dolara yükselten Nokia teknoloji şirketlerini bir bir geçerek, yeni rekorlar kırmaya devam etti.
Başarılı ivme devam ediyor
İlerleyen yıllarda Nokia 8810, 3210, 7650 gibi telefonlarını sırayla piyasaya sürdü. 2000’li yıllara yaklaşırken 3210 cep telefonu, dünya çapında 160 milyon kişiye ulaştı ve bu başarılı yükselişte önemli etken oldu.
2000’li yıllara gelindiğinde ise insanlar uygun fiyatlı cihazlar istiyordu. Nokia da bu isteklere karşılık olarak hem uygun fiyatlı hem de düşük kaliteli cihazlar da üretmeye başladı. 2001 yılında Nokia’nın ilk kameraya sahip telefonu 7650 piyasaya sürüldü. Bu telefon ilk rekli ekrana sahip cep telefonu olmasıyla da dönemine damga vurdu. 2002 yılında ise dünyanın ilk 3G bağlantı teknolojisine sahip cep telefonu 6650 piyasaya sürüldü.
2003 yılında şirket, yaklaşık 250 milyon adet satılan, bütçeye uygun bir telefon olan Nokia 1100’ü piyasaya sürdü ve onu dünyanın en çok satan telefonunun yanı sıra en çok satan tüketici elektroniği ürünü haline de getirdi. 2003 yılında Symbian OS 6.1 olarak adlandırılan elde taşınabilen ve oyun oynanabilen cihazını piyasaya süren Nokia, 3 milyon adet sattı.
2010’lu yıllarda başarı yakalayan N serisini piyasaya sürdü. N70, N90 ve N91 telefon modelleri bu yıllarda kullanıcılarla buluştu. Nokia, 2008’de ilk dokunmatik ekranlı akıllı telefonunu piyasaya sürdü. 5800 Xpress Music olarak adlandırılan cihaz, aynı zamanda dokunmatik odaklı Symbian v9’u çalıştıran ilk cihazdı.
Şirketin bu başarılı yükselişlerinde hep dalgalanmalar da yaşanmıştı örneğin, 2001 yılında cep telefonu pazarında bir yavaşlama görüldü ve sadece telefon üretmeye odaklanan Nokia için bu pazar payının düşmesiyle sonuçlandı. Bir diğer taşa takılma vakası ise 2007 yılında yaşandı. Şirket 46 milyon telefonu yaşanan bir batarya sorunu sebebiyle geri almak zorunda kaldı. Bu durum iyi sonuçları doğurmadı zira 2005 ve 2006 yıllarındaki telefonlarda da aynı bataryalar kullanılıyordu ve sorunların çıkması olasıydı.
Nokia tarihinin en kötü zamanlarına denk gelen 2008 yılı ise iPhone satışlarının yüzde 330 olduğu dönemde Nokia’nın satışları yüzde 3,1 oranında azalması şirketi derinden yaraladı. Aynı yıl Android 1.0 sürümü de piyasaya sürüldü. 2009 yılı geldiğinde Nokia’da tehlike çanları çalmaya başladı ve dünya çapında 1.700 çalışanını işten çıkarttı. 2010’a kadar toparlanmaya çalışan şirket, rekabet ettiği şirketlerin güç kazanmasıyla zor günler geçirmeye başladı.
Takvim yaprakları 2011 yılını gösterdiğinde ise Apple, akıllı telefon satışlarında Nokia’yı geride bıraktı ve liderliğe alışan Nokia için ilk büyük darbe geldi. Artık lider değildi. Başarısızlık ile sonuçlansa da Nokia derdine çareyi Microsoft ile bulmak adına iş birliği yaptı. Bu iş birliğinin sonucu olarak Lumia 800 ve Lumia 710 akıllı telefonları piyasaya sürüldü. Bu telefonlarda Windows işletim sistemi vardı ve tutmadı.
Her ne kadar birkaç ayda bir milyondan fazla satışı yapılsa da Nokia’nın düşüşü devam ediyordu. Şirket bu düşüşe karşılık Finlandiya’daki fabrikasını kapatacağını ve üretimi Asya’ya kaydıracağını duyurdu. Bu gelişmeler yaşandığında tarihler 2012 yılını göstermeye başlamıştı bile. Windows Phone’lar beklenen başarıya ulaşamadı ve işten çıkarılmalar hâlâ devam ediyordu.
2013 yılında Nokia Devices & Services birimini Microsoft’a sattığını duyurdu. Satış tam anlamıyla 2014 yılının nisan ayında tamamlandı. Sonuçta Finlandiya merkezli Nokia’nın bu sona ulaşmasına neden olan şey akıllı telefon devrimine kendisini uzun süre kapatması, yeniliğe direnmesi oldu. Bu sebeple rakiplerinin gerisine düşen Nokia yıllar içinde toparlanmaya çalışsa da hâlâ 90’lı yıllardaki başarısından çok uzakta. Yanlış iş birlikleri ve cihazlarla piyasadan yavaş yavaş silinen şirket, yakın zaman içinde yeni hareketlenmeler ile dikkat çekmeye başladı.
Symbian’da ısrar edilmesi ise Nokia’nın sonunu hazırladı desek yeridir. Zira Nokia telefonların işletim sistemi olan Symbian, 2007 yılında piyasaya çıkan iPhone’un iOS’i ile sundukları sebebiyle yetersiz görüldü. Ardından Android ve iOS ikilisinin karşısında Windows’un işletim sistemiyle kazanacağını düşünen Nokia yanlış ata oynadı ve en büyük düşüşü işletim sistemi ve donanım eksikliği sebebiyle yaşadı.
Nokia’nın başarıları ve başarısızlıkları hakkında neler düşünüyorsunuz? Daha önce Nokia’nın cep telefonlarını kullandınız mı? Bizlerle fikirlerinizi yorumlarda paylaşmayı unutmayın!
{{user}} {{datetime}}
{{text}}