Phenom’a Derin Dalış

AMD’nin doğal dört çekirdekli Barcelona işlemcisinin sunuculara değil de masaüstüne uyarlanmış hâli olan Phenom işlemcileri çift ve dört çekirdekli olarak piyasada yerini almaya başlayacak. Her ne kadar şimdiki 2,4 Ghz‘e kadar olan frekanslarda çalışacak olan Phenom işlemcileri görünene göre Intel’in benzer seviyedeki işlemcilerini geçemese de,  çekirdek eniyilemeleriyle birlikte belki yazılımdan yazılıma değişen performans değerleri görebiliriz. Tabii ki ayrıntılı testleri elimize ulaşan işlemcilere göre yapacağım.

AMD’nin kendisine özgü veriyolu tasarımı hem sistem tasarımı maliyetini düşürüyor hem de işlemcinin belleğe olan yakınlığını artırıyor. Teknik olarak bu veriyolu tasarımı temelde bellek denetçisini işlemci içine alarak FSB ile yalnızca sistemin geri kalanını buluşturan bir yöntem. Buna göre bellek trafiği sistemin geri kalanıyla olan trafiğe pek karışmıyor; bu şekilde işlemci iki farklı kanaldan besleniyor.  Bununla beraber FSB kavramının yerini de işlemci temel frekansı alıyor ve bu frekans kullanılarak işlemcinin gerçek çalışma frekansı, Hyper Transport veriyolu hızı ve bellek denetçisinin hızı, çeşitli çarpanlarla belirlenmiş oluyor. Bu temel saat hızı 200 MHz; tabii artırılabilir.

AMD, Phenom işlemcilerini anlatırken, çekirdeğin kod adının "Star" olduğunu belirtiyor ve beş tane önemli noktanın altını çiziyor. Bunlardan üç tanesi yeni teknolojilerden bahsediyor:

Cool’n’Quiet 2.0, Hyper Transport 3.0 ve üçüncü seviye önbellek. Hyper Transport 3.0 ile sisteme sunulan erişim hızı tam olarak 3,6 milyar işlem/saniye seviyesinde. Önceki Hyper Transport bağlantılarında bu çalışma frekansı 2,0 milyar işlem/saniyeydi.  Yeni ham veri aktarım hızı yaklaşık 21 GB/s. Bu veriyolunu bellek denetçisi işlemci üzerindeyken kim ne yapsın, diyebilirsiniz. Mesele şu ki, çok grafik kartı (yani Spider platformunda dört tanecik) olan bir sistemde işlemci ve grafik kartı arasında yeterli miktarda veriyolu gerekiyor. Bu da ancak bu şekilde temin edilebiliyor.

Yerleşik bellek denetçisi şu an için DDR2 belleklere (1066 MHz resmî hızlara kadar) destek veriyor. 45 nanometreye inildiğinde ve AM3 yuvasına geçildiğinde ise bu destek yerini DDR3’e bırakacak.

AMD Phenom işlemcilerde ikici seviye önbellek uygulaması yanında üçüncü seviye bir önbellek kullanıyor. Bu önbelleğin miktarı oldukça düşük görünebilir; zira 12 MB ikinci seviye önbelleğe sahip Intel işlemcilerin geldiğini biliyoruz. AMD ise Phenom işlemcilerde çekirdek başına 512 KB ikinci seviye önbellek ve bu çekirdekler arasındaki veri geçişlerini sağlamak için 2 MB’lık bir üçüncü seviye önbellek kullanıyor. En azından şimdiki dört çekirdekli işlemcilerde gördüğüm durum kesinlikle bu.

Nasıl oluyor da oluyor, derseniz; AMD bellek ve önbellekler arasında, Opteron işlemcilerinin tutarlı önbellek bağlantıları sebebiyle gelişmiş çekirdekler arası çapraz bağlar (memory crossbar) bile kullanmaya zaten alışık. Coherent (bağdaşık) Hyper Transport veriyolunun yerini tutacak şekilde bu önbellek aslında veriyi tutmaktan ziyâde çekirdekler arasında dağıtmakla görevli desem yanlış olmaz. Yani Athlon 64 X2 işlemcilerindeki memory crossbar’ın görevini bir anlamda üçüncü seviye önbellek yapıyor diyebiliriz.

Bellek denetçileri Athlon 64’ten bu yana işlemcilerin içine gömülü olarak geliyor. Diğer taraftan Phenom işlemcilerinde çift kanal bellek desteği biraz geliştirilmiş ve değiştirilmiş. Çift kanal bellek, iki ayrı bağımsız denetçiyle sağlanıyor. Dolayısıyla isterseniz iki tane ayrı 64 bitlik veriyolunuz olabilirken isterseniz de eski tarzda 128 bitlik bir veriyolu sağlayabiliyorsunuz.

İki bağımsız denetçiyle işlemcideki göre atamalarına göre bellek kullanımı düzenlenerek çekirdeğe tek bir kanal üzerinden daha fazla bellek bant genişliği atanabiliyor. Bu da önemli bir ilerleme.  Tabii performansa ne kadar etkisi var, bu nu test etmemiz gerekiyor. Ayrıca bu bağımsız denetçiler birbirinden farklı bellek parçalarını da sorunsuz şekilde çalıştırabiliyor.

Varşova toplantısında merak edilen bir soru, hiç üç çekirdekli işlemcilerden bahsedilmemesi oldu.  Sorulan sorular üzerine gelen cevap, her özelliğin aynı olacağı, fakat sadece bir çekirdeğin eksik olacağı yönündeydi.

AMD’nin Varşova’daki tanıtımdaki en başarılı olduğu noktalardan birisi diyebileceğim Overdrive yazılımı. Sadece ben değil, test gününe katılan neredeyse herkesin beğendiğini düşündüğüm bir yazılım. Öyle ki, işlemci ve temel sistem bileşenlerinin hızları konusunda ne isterseniz AMD’nin resmî yazılımı size onu sunuyor. Yalnız, kendi kendisine "Autoclock yap gülüm" dediğinizde fazla bekleyebilirsiniz. Sonuçta bu işlerle az buçuk ilgilenen birisiyseniz voltajlı veya voltajsız olarak yonganın sınırlarını bulmanız zor olmuyor. Hani içime doğdu derler ya, kesinlikle en iyi yöntem.

AMD’nin Phenom dört çekirdekli işlemcileri, her ne kadar henüz çok ayrıntılı şekilde test edemesem de, çalışma frekansına göre (Athlon X2’lere göre)  iyi; ama hani en önce çıkartılacak amiral gemisi ürüne göre kötü sonuçlar veriyor denilebilir. Gerçi AMD’nin bu dört çekirdekli Phenom işlemcileri doğrudan "bu gözden geçirme aşamasında silikonumuzun sınırı budur" iddiasını taşımıyor gibime geldi. Zira 65 nanometre konusunda SOI tekniği çok daha iyi sonuçlar verebilecektir diye düşünüyorum. Hayır, "fanboy" değilim, içime öyle doğuyor diyeyim.  Durun! Açıklaması hemen aşağıda; okuyun.

Bu konudaki öngörümü açıklamak amacıyla şunu da eklemeliyim: O silikondan daha iyi iş çıkması bir anlamda zorunlu; zira AMD eğer Penryn ve türevleriyle her fiyat aralığında baş edemeyecekse, Fusion’a kadar işlemci üretmese de olur. Açıkçası çok iyi bir platforma sahip olmak milyarlarca liralık iş yapıyorsanız sizi kurtarmaz. Bu da mali bir değerlendirme tabii ki; zira o silikon plakalar bedava değil ve bir silikonun fabrikada (Dresden) işlenip size bize ulaşması birkaç ay alıyor. Yani demek istiyorum ki, AMD mucizelerini çoktan fotolitografiye vermiş olsa iyi olur; yoksa üst düzeyde (ve muhtemelen yeni yılda orta düzeyde) yeşil değil mavi bayrakları daha fazla görmeye devam edeceğiz.

Performans konusunda, ayrıntılı testlerimizden önce ayrıntısız bir örnek verecek olursam, AMD’nin şu an için 2,8 GHz hızında çalışan Athlon 64 X2 işlemcisi 3D Mark 2006’dan 2000’in üzerinde bir işlemci puanı alırken, benim gördüğüm 2,4 GHz‘lik dört çekirdekli Phenom işlemcide 3300 seviyesindeydi. Tabii bu tek başına bir anlam ifade etmiyor; fakat gelin görün ki piyasaya çıkacak veya şu an çıkmış olan en hızlı Phenom, 2,3 GHz.

Phenom ve Spider ile ilgili yazılarımız devam edecek. Çok şey gördüm, bir kısmını daha anlatamadım bile. Bilişim köleniz Berkin, güzel günler diler.