Süpersonik Uçaklar Tarihi

İnsanoğlunun gökyüzünü fethetme sevdası belki de ilk çağlardan beri sürüyor. İlk uçağın yapılmasından sonra bununla yetinmeyen insanoğlu, her zaman önüne yeni hedefler koymaya devam ediyor.

Bunlardan biri de ses hızını (1062 km/saat) aşmak. Bu hedefe de ulaşılmış olsa da geliştirme ve daha da hızlı gitme çabaları havacılık tarihinin önemli bir kısmını oluşturuyor.

X serisi uçaklar ses üstü hızlarda uçuyorlar

NASA’nın bu yöndeki çalışmalarında tasarlanan uçaklar X-Planes olarak adlandırılıyor. Bu uçakların son 50-60 yıllık geçmişi ve X serisi uçakların tarihini gözlerinizin önüne seriyoruz. Havacılık tarihinin en önemli adımlarını bu sayfalarda bulacaksınız.

Sayfalar arasında ilerlemek için fotoğrafların üzerine tıklayabilirsiniz.

{pagebreak::X-1}

X-1

Ses hızını geçen ilk uçak olan X-1 ilk uçuşunu 14 Ekim 1947 tarihinde yapmıştı. 1948 yılına kadar gizli tutulan uçuşun fotoğraflarından birinde arka taraftaki dumanın şok dalgaları sebebiyle ne şekle girdiğini görebilirsiniz.

{pagebreak::XF-92A}

XF-92A

ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilen Convair XF-92A, delta kanatlı ilk süpersonik uçak olma özelliğine sahip. 1948 ve 1953 yılları arasında 300′den fazla deneme uçuşu yapan uçak kötü bir üne sahip. Öyle ki, yetkililer XF-92A’yı uçuracak test pilotu bulmakta bir hayli zorlanmış.

{pagebreak::X-2}

X-2

Ses hızının 3 katı anlamına gelen Mach 3 hızında uçması için tasarlanan X-2 bunu Eylül 1956′da başarmış. Yaklaşık Mach 3,2 ya da saatte yaklaşık 3100 km hıza ulaşan uçak bu uçuşunda yere çakılarak test pilotu Mel Apt’ın ölümüne sebep olmuş.

{pagebreak::X-3 Stiletto}

X-3 Stiletto

Tasarım olarak kendinden öncekilerden çok farklı olan Douglas X-3 Stiletto’nun en önemli özelliği kendi başına yerden kalkabilmesiydi. Önceki modeller bir bombardıman uçağının alt kısmına yerleştirilip belli bir mesafede bırakılıyordu. Kontrolü zor olan X-3 Stiletto ancak Mach 1,1 hızına ulaşabilmiş.

{pagebreak::X-4 Bantam}

X-4 Bantam

Arka kanatlarında yatay flaplar olmadan tasarlanan X-4 Bantam araştırmacıların başarısızlıklarından biriydi. Tasarımının kötü olması sebebiyle ses hızını geçmekte çok zorlanan X-4 Bantam, arka kanat tasarımının nasıl olmaması gerektiğinin görülmesi açısından önemliydi.

{pagebreak::X-5}

X-5

Bell X-5′in en önemli özelliği kanat açısının ayarlanabiliyor olmasıydı. Pilot ulaştığı hıza göre kanatların açısını 20 ile 60 derece arasında ayarlayabiliyordu.

{pagebreak::X-15}

X-15

NASA’nın “jet uçak araştırmalarının en önemli aracı” olarak adlandırdığı X-15, zamanının hız ve irtifa rekorlarını kırmıştı. Ekim 1967′de Mach 6,7 ya da diğer bir deyişle saatte 7117 km’lik bir hıza ulaşan X-15, Ağustos 1963′te ise yerden tam 107 km yüksekte uçmayı başarmıştı.

{pagebreak::X-24A}

X-24A

NASA ve ABD Hava Kuvvetleri, X serisi uçaklarda çok farklı tasarımlar denedi. Tamamen kanatsız ya da küçük kanatlı modeller de bunların arasında yer alıyor. Süpersonik uçakların en garip şekilli olanlarından X-24A, M2-F3 ve HL-10′u görüyorsunuz.

{pagebreak::XB-70 Valkyrie}

XB-70 Valkyrie

Önceleri bir taktik bombardıman uçağı olması düşünülen XB-70 Valkyrie daha sonra çok farklı bir amaçla kullanılmaya başlandı. Ses üstü hızlarda ticari hava taşımacılığı yapılıp yapılmayacağı araştırmalarında kullanılmaya başlanan model, Mach 3 hızında gitmesi planlanırken bunu nadiren başarabildi.

{pagebreak::X-29}

X-29

Kanat tasarımı çok farklı bir uçak olan X-29 aynı zamanda bilgisayar destekli elektronik kontrollerin kullanıldığı ilk uçaklardan biriydi. Kanatları normal bir uçağın tersi şeklinde olan X-29, bu tasarımıyla ancak Mach 1 hızına ulaşabildi.

{pagebreak::X-31}

X-31

X-31′in tasarlanmasındaki asıl amaç, süpersonik hızlarda giden bir uçağın manevra kabiliyetini artırmaktı. Bunda da gayet başarılı olan uçak, NASA tarafından o ana kadarki hiçbir savaş uçağında olmayan manevra kabiliyetlerine sahip olacak şekilde tasarlandı.

{pagebreak::X-38}

X-38

Uzay istasyonlarındaki astronotların dünyaya güvenli bir şekilde dönebilmesi için tasarlanan X-38, bir uçaktan çok uzay mekiğini andırıyordu. 1997 ile 2001 yılları arasında 15 adet deneme uçuşu yapılan X-38 projesi daha sonra bilinmeyen bir sebepten iptal edildi.

{pagebreak::X-43A} 

X-43A

İşte karşınızda X serisinin en hızlı üyesi. Mart 2004′te yapılan test uçuşunda Mach 9,6 ile ya da diğer bir deyişle saatte 10198 km hızla giden araçta “scramjet” adı verilen deneysel bir jet motoru kullanılmıştı. Bu yeni teknoloji süpersonik hızda gitmeyi motor için bir avantaja çevirerek önceki modellere göre çok daha yüksek hızlara ulaşılmasına olanak tanıyordu.

{pagebreak::X-48B}

X-48B

NASA tarafından geliştirilen ve testleri halen süren X-48B modeli ilk uçuşunu Temmuz 2007′de yaptı. Farklı bir tasarıma sahip olan X-48B, hız rekorları kırmaktan çok ses üstü hızlarda yakıt tasarrufu sağlamak ve daha sessiz gitmek için yapılan araştırmalarda kullanılıyor.

{pagebreak::X-51A Waverider}

X-51A Waverider

X-43A serinin en hızlısı olsa da X-51 Waverider en uzun süre hipersonik hızda (Mach 5 ve üzeri) kalabilen model olarak tarihe geçti. Bir uçaktan çok bir rokete benzeyen insansız araç tam olarak 3 dakika 20 saniye boyunca Mach 5 hızında uçtu. Mühendisler bu süreyi 5 dakikaya çıkarmak için çalışıyorlar. X-51A Waverider’ın rekor uçuşunun videosunu ve araç hakkında daha detaylı bilgiyi sitemizde daha önce yayınladığımız haberden okuyabilirsiniz.

:: Yolcu uçaklarında hipersonik hızlara ulaşmak sizce mümkün olabilir?