Ortaya çıkan bir araştırmaya göre, futbol kulüpleri geçtiğimiz yıllarda taraftarlarına milyonlarca dolarlık fan token adı altında kripto para satışı gerçekleştirdi. Ayrıca bu tokenlerin tahmini değeri 350 milyon doları aşan bir tutara ulaşıyor.
Bu tokenlerin bir kısmı, alıcılarına gerçek hayatta da bir takım avantajlar sunacak şekilde pazarlanıyor. Futbol takımları da bu sayede daha fazla kazanç sağlayabiliyor. Ancak eleştirmenler, bu avantajların önemsiz olduğunu söylüyor. Örneğin stadyumlarda çalınacak şarkılar için oy kullanma şansı verilmesine bir yatırım sebebi olarak bakılmıyor.
Kulübe özel kripto para birimi furyası
Şimdiye kadar, Avrupa liginde beş, Premier Lig’de de sekiz kulüp başta olmak üzere 24 büyük takım taraftar jetonlarını satmaya başladı. Ayrıca Türkiye’de de Galatasaray, Fenerbahçe ve Trabzonspor gibi büyük kulüplerin yanı sıra 9 farklı takım da kendi tokenlerini çıkarmış durumda. Ayrıca Beşiktaş’ın da yakın zamanda bu akıma katılan 12. takım olacağı söyleniyor.
Çoğu fan token, kulübe özgü bir sanal parayı andırıyor ve kripto paralar aracılığıyla alınabiliyor. Arz ve talebe bağlı olarak da düşüp çıkabiliyor. Tabii Manchester City gibi bazı kulüpler, fan tokenlerinin yanı sıra NFT olarak bilinen dijital koleksiyon ürünlerini de satıyor.
Taraftar tokeni sunan kulüplerin çoğu, sanal paraların ilk satışını ve ardından ticaretini organize eden Socios adlı bir şirketle birlikte çalışıyor. Fakat Binance ve Bitci gibi diğer kripto para platformlarıyla yapılan işbirlikleri de giderek artıyor. Fakat sadece Socios bile 300 milyon doları geçen bir satış yaptığını söylüyor.
Kripto analistleri tarafından yapılan bir diğer araştırmada, birçok alıcının para kazanma amacıyla tıpkı Bitcoin ve Ethereum ve diğer kripto para birimleri gibi tokenlerini de takas ettiğini gösteriyor. Tabii bir çok tokenin değeri ilk satış verilerinin altına düşmüş olsa da pek çoğu, ilk alım yapanlar için avantajlarını hala koruyor.
Aslında bu tokenleri, yeni çıkan kripto paralar olarak kabul edebiliriz. Üstelik tıpkı popüler olanları gibi birden yükselişe ve düşüşe geçebiliyorlar. Örneğin Lazio bu işe ilk başladığından bu yana 130 milyon doları geçen bir satış gerçekleştirdi. Fakat ilerleyen dönemde fan tokeni yüzde 70’lik değer kaybına uğradı. Manchester City’de de benzer bir durum yaşandı.
Öte yandan geçtiğimiz yıl İtalya’dan Inter Milan ve Türkiye’den Trabzonspor’un fan tokenleri Bitcoin’den daha fazla değer kazandı. Konuyla ilgili Protos haber direktörü şu açıklamayı yaptı:
Taraftar tokenları, bu tür bir hayran katılımı ürünü için beklediğinizden daha aktif bir şekilde işlem görüyor. Genel olarak, bu hayran jetonları gibi küçük kripto para birimleri, onları takas etmek isteyen az sayıda insan nedeniyle inanılmaz derecede değişken olabiliyor.
Spekülatörler bunu biliyor, bu yüzden fan token piyasalarındaki ticaretin çoğunun yalnızca kısa vadeli karlar arayan spekülatörler tarafından desteklendiğini düşünürdüm
Mevcut sisteme yönelik bir başka eleştiri de, kulüplerin tokenlerin büyük çoğunluğunu fanlara satmak yerine elinde tutması ve bunun da piyasayı bozmasıdır. Örneğin şu an için en zengin 13 kulübün sahip olduğu jetonların değeri 1,9 milyar doları aşıyor. Fakat bireyse alıcı yani gerçek fanların elinde yalnızca 376 milyon dolar değerinde token bulunuyor.
Ortalama olarak, kulüpler taraftar token arzının yüzde 80’ini kontrol ediyor. Konuyla alakalı Canellis şu açıklamayı yaptı:
Kulüplerin kendileri, tek seferde çok fazla satış yapmama konusunda denge sağlamalı. Bir kerede çok fazla satarlarsa, fiyatı düşürme riskiyle karşı karşıya kalırlar. Bunu Lazio, FC Porto, Santos FC ve Manchester City satışlarında açıkça görebiliyoruz.
West Ham United Yönetim Kurulu Başkanı Sue Watson ise şunları söyledi:
Kripto piyasası hakkındaki kabataslak olsa da en azından bir bilgim var. Ayrıca muhtemelen kripto piyasasında tüccar olmayan çok sayıda taraftarın da temsilcisiyim. Düzenlenmiyor. Güvenli değil. Ayrıca bu satışları yapan kulüplerin, taraftarları için ne gibi koruma önlemleri olduğunu merak ediyorum.
Socios’tan Max Rabinovitch, sistemin tokenleri takas etmek yerine elinde tutan hayranları ödüllendirmek için tasarlandığını söyledi. Ayrıca dijital mağazada kalıcı yüzde 5 indirimler ve bilet kazanma olanaklarının, hayranların tokenleri satarak sağlayacağı 5-10 dolardan daha anlamlı olduğunu belirtti. Ardından şunları söyledi:
Ticaretten elde edilecek hiçbir değer yok. Bir takım için sadakat puanları toplamak istiyorsanız, takıma oy vermek istiyorsanız, kullanmak için her zaman o jetona sahipsiniz. Bütün mesele onu satın almak ve elinde tutmak. Kulüplerin de oyuncular sahaya çıkarken stadyumda hangi şarkıyı çalmalıyız gibi küçük konuları bir kenara bırakması gerekiyor.
Kulüplerin kripto ürünlerine girmesinin bir başka yolu da NFT’lerdir. Manchester City, Rangers ve Juventus çeşitli NFT’ler yayınladı. Bunların bazıları oldukça yüksek fiyatlardan satıldı. Örneğin milyoner NFT koleksiyoncusu Mike Bousis, bunlardan beşi için yaklaşık 40 bin dolar harcadığını söyledi.
Türkiye’de fan token sahibi kulüpler
- Göztepe/ Socios
- Başakşehir/ Socios
- Trabzonspor/ Socios
- Galatasaray/ Socios
- Karşıyaka/ Bitci
- Ankaragücü/ Bitci
- Eskişehirspor/ Bitci
- Basketbol Federasyonu/ Bitci
- Denizlispor/ Bitci
- Bursaspor/ Bitci
- Fenerbahçe/ Paribu
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi yorumlarda bizlerle paylaşmayı unutmayın!
{{user}} {{datetime}}
{{text}}