İnsanlığın oyun oynama ihtiyacı neredeyse insanlığın kendisi kadar eski. Tarih öncesinden kalma oyun gereçleri teknolojinin gelişmesiyle birlikte görsel bir hale gelmeye başladı. Entegre devrelerin de hayatımıza girmeye başlamasıyla birlikte, evlere girebilecek boyutlarda elektronik cihazlar üretilmeye başladı. Oyun konsolları da bu elektronik cihazlardan en önemlisi.
Oyun konsolları öncesinde ise ilk oyun denemeleri vakum tüpleri kullanılarak yapılmaya başlamıştı. Thomas T. Goldsmith ve Eastle Ray Mann Katot Işını Tüpü Eğlence Cihazı ( Amusement Device) şeklinde yaptıkları bir buluşla ilk video oyununu hayata geçirdi.
Cihaz sekiz adet vakum lambasından oluşuyor ve belirli bir hedefe atış yapılmasını simüle ediyordu. Cihazda bu füzenin hızını ve atış eğimini belirleyebileceğiniz düğmeler yer alıyordu.
Bu ilk girişim sonrası, zıplayan top, oxo şeklinde oynanan bulmaca oyunu gibi farklı oyun denemeleri de yapıldı. William Higinbotham tarafından geliştirilen osiloskop yani bugün tıp cihazlarında kullanılan ekranlar ve analog bir bilgisayar kullanarak Tennis or Two oyununu geliştirdi. İlk oyun konsolu da bu oyundan ilham alarak geliştirilecekti.
İşte tarihin en iyi oyun konsolları
Oyun konsolları bilgisayarlardan bile çok daha önce 1960’lı yıllarda evlerimize girmeye başladı. ABD’de yaşayan Alman asıllı Ralph Henry Baer, aslında video oyunları geliştiriyordu.
Televizyonun ülkede yaygın kullanılmaya başlaması ise Bear’ın aklına, televizyonda oynanabilecek video oyunları fikrini getirdi. Ancak bu konsol ilk olarak askeri amaçla geliştirildi. Yani asıl amaç televizyon kullanılarak askerlerin reflekslerini hızlandıracak bir oyun yapmaktı.
İşte Brown Box denilen ilk konsol bu şekilde ortaya çıktı. Konsol sadece basit bir tek boyutlu tenis oyunu barındırıyordu. İşte 2 boyutlu basit bir tenis oyunu olan Pin Pon ile yeni bir devrin kapısını açtığını ise muhtemelen bilmiyordu. Ancak bu oyun konsolunun ticarileşmesi ile adı da değişti. Ve karşımıza ilk ticari oyun konsolu olan Magnavox Odyssey çıktı.
Magnavox Odyssey
Takvimler 1971’i gösterirken Bear, Magnavox şirketi ile bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşmadan bir sene sonra 1972 yılı Eylül ayında Magnavox Odyssey üretilip satışa sunuldu. Hatırı sayılır bir satış rakamı yakalayan cihaz, bazı televizyonlarda görsel olarak sıkıntı çıkarmaya başlayınca şirket konsola özel geliştirilen televizyonları da konsol ile birlikte satarak değişik kampanyalar denemiş ve başarılı da olmuştu.
Bear sonrasında konsol için kızılötesi bir tabanca da üretmişti. Aslında bu tabancanın prototipleri daha önce denenmişti. Ancak daha sonra oyunların vazgeçilmez parçası olan ışın tabancası, Magnavox Odyssey ile karşımıza çıktı.
Bu ilk oyun konsolunda 28 oyun yer alıyordu. Ancak asıl oyun tenis oyunuydu. Diğer oyunlar için konsol ile birlikte gelen devre kartlarını takmak ve o devre kartına uygun televizyon ekranına yapışan kağıtları kullanmak gerekiyordu. Bu oyunların bir çoğu aslında tenis oyunun farklı bir versiyonuydu.
Bazılarında ise beyaz noktayı elinizdeki kolla ilerletebiliyordunuz. Ancak oyunların hiç birinde ses efekti yoktu. Aynı zamanda tenis oyunu gibi oyunları bir arkadaş olmadan oynayamıyordunuz. Çünkü o yıllarda henüz karşınızda size karşı oynayabilecek bir yapay zeka bulunmuyordu.
Bu ilk konsol kumandası beyaz bir dikdörtgen kutu, üzerinde bir başlangıç düğmesi, sağa sola ve yukarı aşağı hareket sağlayan kenarlarda bulunan iki adet düğmeden oluşuyordu. Bu zamanlar için çok kullanışsız olsa da, evde video oyununun anlamını bilmeyen bir kuşak için yeni bir deneyimdi. Her ne kadar Atari yanında başarısı sönük kalsa da, oyun konsolları tarihi açısından bir çok ilke imza atması nedeniyle Magnavox Odyssey en iyi oyun konsolları arasında yer alıyor.
Atari Pong
Odysses’in başarısından ilham alan Atari, aslında Odyssey ile aynı yıllarda atari salonları için bir tenis oyunu olan Pong ile ortaya çıkmıştı. O zamanlar atari salonları oyunları yeni yeni yükseliyordu. Daha sonradan Atari ile Magnavox şirketi arasında paylaşılamayan tenis oyunu, 1975 yılında Atari Pong ile yeni bir seviye taşındı.
Tenis oyununun bir nevi kopyası olan Pong oyunu ile sunulan Atari Pong, oyuna ses efektleri gibi şeyler ekleyerek biraz daha geliştirmişti. Ancak bu konsolda kontroller, konsolun üzerinde yer alan iki düğmeden yapılıyordu. Konsol piyasaya sürüldüğü tarihte büyük bir başarı elde etti. Artık oyun konsolları ve video oyunları hayatımızın baş köşesine yerleşmişti. Sonraki dönemlerde de Atari birçok konuda sektöre öncülük eden konsollar piyasaya sürdü. Atari Pong, oyun konsolları tarihi açısından ilklere imza attı. Özellikle ses efektleri ve eğlenceli oyun anlayışıyla en iyi oyun konsolları arasında yer alıyor.
Atari 2600
Atari’nin bir diğer önemli oyun konsolu, Türkiye’de bildiğimiz adıyla namı diğer kara kutu. Firmanın en çok satan oyun konsollarından biri olan 2600, aynı zamanda Atari konsollarına bildiğimiz şeklini kazandırdı.
İçinde Mario Bros, Pitfall, Donkey Kong gibi o zamanlar büyük ses getiren oyunlarla birlikte geliyordu. Oyun konsolu ilk defa joystick dediğimiz bir kontrol cihazıyla karşımıza çıktı.
Bunun dışında bazı oyunlar konsolun belleğinde yer alıyor bazı oyunlar için ise konsola kaset takmanız gerekiyordu. Konsol içinde yer alan oyunlar arasında da üst kısımda yer alan düğmelerle geçiş yapabiliyordunuz. Atari 2600 ile birlikte oyun dünyasından büyük gelir elde eden ilk firmalardan oldu. Bu başarılı konsol bu açıdan dünyanın en iyi oyun konsolları arasında.
Yeni nesil oyun konsollarına doğru
Oyun konsolu piyasası Atari ile bir anda değişti ve gelişti. Milyonlara varan satış rakamları, pazara yeni oyuncuların girmesine neden oldu. Özellikle Japon firmaları yavaş yavaş sektörde adını duyurmaya başlayacaktı.
Mattel Intellivision
Oyun konsollarından bahsedip de yeni bir oyun deneyiminin kapısını açan Mattel İntellivision’dan bahsetmemek olmaz. Bu konsolla birlikte ilk defa video oyunları 8 bitten 16 bit çözünürlüğe geçmiş oldu.
İlk çıktığı dönemde daha renkli oyunları, farklı oyun kontrolleri ile kısa sürede beğeni kazanan konsol, oyun üreticilerinin de konsol için ürettiği oyunlar sayesinde büyük bir başarı elde etti. Özellikle konsolun çok fazla oyun seçeneği sunması ve yeni oyunlar satın alabilmeniz gibi seçenekler, Atari karşısında büyük başarı elde etmesini sağladı.
Milyonlarca satan ve o dönemde Atari için büyük bir rakip haline gelen konsol, yıllarca oyun konsolu piyasasında önemli oyunculardan biri olarak kaldı. Çok farklı bir yapıya sahip olan Mattel Intellivision, telefon ahizesine benzeyen ilginç kontrol cihazlarına sahipti. Özellikle video oyun sektöründe yaşanan kriz nedeniyle uzun yıllar zirvede tek başına kalan konsol bu anlamda tarihin en iyi oyun konsolları arasında.
Nintendo Famicom
Aslında 1979 ile 1983 yılı arasında birçok konsol piyasaya çıktı. Ancak o dönemde video oyun dünyasında yaşanan büyük kriz bu konsolların başarılı olmasını engelledi. Daha önce bu piyasaya başarısız bir giriş yapan Nintendo ise 1983 yılında tüm konsol piyasasını sarsacak Famicom ile geldi.
Aslında Japonya’da bu adla satılan konsol Nintendo Entertainment System olarak anılıyordu. Bu konsol üçüncü nesil konsollar arasında belirleyici oldu. Özellikle bugün halen kullanılan gamepad ilk defa bu konsol ile karşımıza çıktı. Famicom 1983 yılında ilk defa Japonya’da karşımıza çıktı. Amerika ve Avrupa topraklarına ise 1985 ve 1986 yıllarında satılmaya başladı. Bugüne kadar konsol 62 milyondan fazla satarak büyük bir başarı elde etti.
8-bit işlemcili platform, Super Mario Bros, Duck Hunt ve Excitebike gibi efsanelerin de ilk kez hayatımıza girdiği platformdu. Oyun konsolları tarihi açısından önemli ilklere imza atacak Nintendo gibi bir devin tarih sahnesine ciddi anlamda çıktığı Famicom, dünyanın en iyi oyun konsolları arasında.
Sega Genesis
Aslında Sega Genesis ya da Japonya’da bilinen adıyla Sega Mega Drive, firmanın konsol piyasasına ilk girişi değildi. Daha önce Japonya’da satılan küçük bir konsol yapan firma sonrasında ise Sega Master System ile 1985 yılında Nintendo’nun karşısına dikildi.
Aslında teknik anlamda Nintendo’dan daha üstün olsa da aynı başarıyı gösteremedi. Buna karşın konsol tüm dünyada 13 milyon adet sattı. Bu maddi kaynak yeni bir başarılı konsolun doğuşunu sağlayacaktı.
1988 yılında piyasaya sürülen Sega Genesis, ilk kez 16-bit işlemcisiyle karşımıza çıkıyordu. Aslında bu işlemciyi ilk olarak Sega kullanmamıştı ama aralarında öne çıkan Genesis oldu. Bu Sega’nın konsol piyasasında adını duyuran oyun konsolu olarak tarihe geçti.
Öyle ki Genesis dünya genelinde 40 milyon adet satmayı başarmıştı. Özellikle Sega Mega Drive’da karşımıza çıkan Sonic oyunu bu konsolda Sonic the Hedgehog adıyla karşımıza çıktı ve çok başarılı oldu.
Sega için zirve noktası olan bu konsol sonrası Japon devi eski günlerini arar hale geldi. Yine de Sega Genesis en iyi oyun konsolları arasında yer alıyor.
Super Nintendo Entertainment System
Nintendo tarafından ortaya çıkarılan bu başarılı konsol 1990 yılında piyasaya sürüldü. Donanım açısından çok başarılı olmasa da,Super Mario World, The Legend of Zelda: A Link to the Past, The Secret of Mana, Super Mario Kart ve Street Fighter II gibi başarılı oyunlar bu konsol ile karşımıza çıktı.
Konsolda kullanılan gamepad ise bugün bile oyun konsolu kumandalarına yön veren temel tasarımı ortaya koydu. Yine bugün de kullanılan arka tuşlarda ilk defa bu gamepad ile karşımıza çıktı. Başarılı konsol bugüne kadar 50 milyon adet sattı.
Bu konsol sayesinde Nintendo konsol piyasasında ne kadar büyük bir güç haline geleceğinin sinyallerini vermiş oldu. Bu anlamda SNES oyun konsolları tarihi açısından en iyi oyun konsolları arasında yer alıyor.
Yeni bir dönemin kapısı PlayStation ile açılıyor
Sektöre giriş yapan Japon firmalar arasında, uluslararsı tecrübeye sahip olan ve ABD pazarında da önemli yerlere gelmiş olan Sony, bu avantajını konsol piyasasında da göstermek istedi. Bu piyasanın önemli oyuncusu olan Nintendo ile anlaşma çabaları sonuç vermeyince yeni bir çağı açacak PlayStation için tüm şartlar bir araya gelmiş oldu.
Sony PlayStation
Sony, Nintendo ile anlaşma yaparak konsol piyasasına girmeye niyetlenmişti. Bu piyasada önemli oyunculardan olan Nintendo ise Sony’nin teklifini kabul etmedi. Kendi başına hareket eden Sony ise, oyun konsolu tarihini değiştiren PlayStation ile her şeyi kökünden değiştirdi.
Aslında PlayStation ilk CD sürücüsü ve ilk 3D oyunları olan konsol değildi. Bu tür konsollar Nintendo sonrası denenmiş ama hiçbiri başarıya ulaşamamıştı. Sony ise hem gamepad tasarımı, hem başarılı oyunları hem de CD ile çalışan oyunlarıyla başka bir çağın habercisi oldu.
Artık daha fazla yer kaplayan ve daha komplike oyunlar geliştirmek CD sayesinde mümkün olmuştu. CD sürücüsü, kasetli sistemlere göre daha az yer kapladığı için, donanımsal anlamda da daha güçlü bir cihaz karşımıza çıkmıştı. Rakiplerine göre çok hızlı çalışan PlayStation, 100 milyondan fazla satış rakamına ulaştı. Oyun konsolları için yeni bir devrin kapısını açan konsol, eski ile yeni arasında önemli bir değişim simgesi oldu. Bu açıdan oyun konsolları tarihi açısından en iyi oyun konsolları arasında yer alıyor.
Nintendo 64
Nintendo, Sony’nin darbesine karşı direnmeye devam etti. Nintendo 64 adını 64 bit gücündeki işlemcisinden alıyor. Aslında başarısız bir konsol diyemeyiz.
PlayStation gibi rekorlar kırmasa da 32 milyondan fazla satış rakamına ulaştı. Buna karşın Sony’nin tersine Nintendo halen kaset kullanmak da direniyordu.
Nintendo’nun özellikle Japonya ve ABD’de Super Mario ve Legend of Zelda oyunlarını bekleyen hayranları bir şekilde ayakta kalmasını sağlamıştı. Her ne kadar başarısız bir deneme gibi görünse de Japonya pazarında önemli bir konsol olan Nintendo 64 bu açıdan en iyi oyun konsolları arasında yerini alıyor.
Sony PlayStation 2
PlayStation ile büyük bir başarı elde eden Sony, PlayStation 2 ile konsol piyasasını baştan aşağı değiştirdi. İlk defa DVD sürücüsü kullanan konsol, aynı zamanda yüksek kalitede film izlemeye de izin veriyordu.
Kısa sürede büyük satış yapan PS2, bugüne kadar 150 milyon adet satış rakamına ulaştı. Oyun geliştiricilerin DVD teknolojisi sayesinde daha büyük boyutlarda oyunlar yapmasını sağlayan PS2, sonrasında daha az yer kaplayan PS2 Slim ile uzun yıllar konsol piyasasının kontrolünü tek başına elinde tuttu. PlayStation 2 hem satış rakamları hem de yeni bir çağın kapısını aralaması nedeniyle oyun konsolları tarihi açısından en iyi oyun konsolları arasında zirvede yer alıyor.
Pazara yeni ve güçlü bir oyuncu
Şimdiye kadar konsol pazarında başarılar elde eden firmalar genelde Japon kökenliydi. Yıllar önce Atari ile bu yolda başarılar kazanan ABD şirketleri ise çoktan havlu atmıştı. Microsoft ise bilgisayar sektöründe kazandığı gücü ve oyun firmaları olan ilişkisini konsol piyasasında kullanmak istiyordu.
Microsoft Xbox
Sony’nin konsol piyasasını tek başına elinde tutmasına kayıtsız kalamayan Microsoft, kendi konsoluyla piyasaya çıkmaya karar verdi. Microsoft, DirectX temelli bir konsol üreterek Windows bilgisayarlar için üretilen oyunların da gelişmesinin önünü açmak istiyordu.
Böylece hem konsol piyasasında önemli bir yer edinecek hem de tekel haline geldiği bilgisayar piyasasının gelişmesini sağlayacaktı. Kullandığı Nvidia Geforce ekran kartı, yüksek depolama imkanları ve Halo oyunu sayesinde rakibinin hegemonyasına rağmen 25 milyon satış rakamı elde etti. Her ne kadar beklenen ilgiyi görmese de, Microsoft açısından büyük bir başarı elde etti. Bu yüzden Xbox yeni bir devrin önemli oyuncularından ve oyun konsolları tarihi açısından en iyi oyun konsolları arasında.
Microsoft Xbox 360
İlk Xbox ile tam anlamıyla istediğini elde edemeyen Microsoft, Xbox 360 ile birlikte vitesi büyütmeye karar verdi. Kablosuz gamepad, Xbox Live ile internet üzerinden çevrimiçi oyun deneyimi gibi yenilikler Microsoft’un başarı kazanmasını sağladı.
Daha sonrasında tasarım olarak daha farklı versiyonları da çıkan 360, Microsoft’un konsol piyasasında önemli oyunculardan biri olmasını sağladı. Yeni Halo oyunu ve Gears of War gibi efsaneler sayesinde PS2 karşısında önemli bir ivme kazandı. Başarılı konsol 2014 yılına kadar tam 84 milyon adet satıldı.Daha sonradan ortaya çıkan Kinect ile hareket kontrolü de getiren Microsoft, Wii ile olan yarışında avantaj elde etmeye çalıştı. Microsoft bu ikinci denemesinde büyük bir başarı elde etmiş oldu. Böylece Xbox 360 oyun konsolları tarihi açısından en iyi oyun konsolları arasına girmiş oldu.
Oyun konsolu pazarında Japonların yükselişi
Microsoft her ne kadar Xbox 360 ile önemli bir başarı elde etse de Sony’nin yükselişini durdurmadı. Bir taraftan ise battığına kesin gözüyle bakılan bir oyun devi yeniden uyanmıştı. Nintendo özellikle Wii ile birlikte özellikle ABD ve Japonya’da en çok satan oyun konsolu haline gelecekti.
Nintendo Wii
Wii, Nintendo’nun oyun konsolu piyasasında ben de varım dediği bir atılım oldu. Donanım açısından rakiplerinin çok gerisinde kalan cihaz, konsol piyasasına getirdiği yenilikler sayesinde büyük başarı elde etti.
Nintendo Wii uzaktan kontrolün yanında ilk defa hareket kontrollü bir kumanda ile karşımıza çıktı. Wii Remote ve Nunchuck adında iki ayrı parçadan oluşan kontrol cihazı, bir hareket sensörü sayesinde oyun oynamanızı sağlıyordu.
Her ne kadar popüler oyunlar pek Wii konsoluna rağbet göstermese de, özellikle ABD ve Japonya pazarında PS3 ve Xbox 360 konsollarının tozunu attı. İlk defa DVD kullanan cihaz, kendi oyunları dışında diğer oyunlarda pek zevk vermiyordu.
Donanımsal ve grafik kalitesi açısından da rakiplerinin çok gerisindeydi. Devrimsel kontrolleri ise Kinect ve Move gibi yeni nesil kontrollerin önünü açmış oldu. Konsolun satış rakamları ise yaklaşık 100 milyon olarak gerçekleşti. Nintendo Wii hem farklı oynanışı hem de büyük bir kitleye yaygınlaşmış olması nedeniyle en iyi oyun konsolları arasında.
PlayStation 3
Sony’nin PlayStation efsanesi 3 ile devam etti. Belki de Nintendo Wii faktörü olmasa çok daha büyük bir satış rakamına ulaşacaktı. Blu-ray sürücüsüyle karşımıza çıkan PS3, ilk başta PS2 oyunlarını da oynatmasıyla, oyuncuların kalbini kazanmıştı.
Ancak daha sonradan ortaya çıkan Slim ve Super Slim versiyonları ile makyajlanan PS3 artık sadece kendine özel üretilen oyunları açıyordu. Donanımsal özelliklerinin yanında Wii ve Xbox Kinect hareket kontrolü özelliği PS3’te Move olarak karşımıza çıktı. Konsol bu özellikleri sayesinde 77 milyon satış rakamına ulaştı. Ancak tüm güçlü özelliklerine rağmen satış rakamları olarak Wii ve Xbox 360‘ın gerisinde kaldı. PlayStation hem devrimsel özellikleri hem de konsol oyun piyasasında yarattığı hareketlikle en iyi oyun konsolları arasında yerini alıyor.
Xbox One
Xbox 360 ile büyük bir başarı elde eden Microsoft, sonradan eklenen Kinect sensörü özelliğini geliştirdiği Xbox One ile 2013 yılında tekrar karşımıza çıktı. Bu sensörün yanında Xbox Live özellikleri de artmış, Microsoft online etkileşime büyük önem vermişti.
Ancak çözünürlük anlamında PS4 karşısında sınıfta kalan konsol, ilk çıktığı dönemde oyun çeşitliliği anlamında da neredeyse fazla bir seçenek sunamadı. Sonradan Xbox 360 oyunlarını yeni konsola uyarlayan konsol, biraz da olsa piyasada toparlanmayı başardı. Buna karşın Xbox One 41 milyon satış rakamına ulaşabildi. Düşük satış rakamına karşılık, Xbox One dönemin en iyi oyun konsolları arasında.
PlayStation 4
Sony ise Microsoft’un sunduğu online imkanlar ya da hareket kontrolü gibi farklı kontrollere odaklanmak yerine, yüksek kalitede bir oyun performansına odaklandı. Yıllardır yeni PlayStation konsolunu bekleyenleri hayal kırıklığına uğratmayan Sony, oyuncuların Xbox One yerine PS4 tercih etmesini sağladı.
Online oyun imkanları, Dijital oyun satın alma gibi seçenekler sayesinde PS4 Microsoft karşısında zayıf kaldığı alanlarda da kısa sürede güçlendi. PS4 2019 rakamlarına göre 91,6 milyon satarak PS2’nin rekoruna yaklaşmış oldu. PlayStation 4 böylece döneminin en iyi oyun konsolları arasında yer aldı.
Nintendo Switch
Nintendo Wii sonrası başarısız Wii U denemesiyle büyük zarara uğrayan Nintendo, uzun yıllar belini doğrultamadı. Wii U ile elde oyun oynanabilen konsol fikrini ortaya atan ama bunu başaramayan firma, Switch ile hatalarından ders aldı.
Bir tablet büyüklüğünde ekrana sahip olan Switch, kumanda için kullanılan iki adet mini gamepad Joy-Con ile birlikte piyasaya çıktı. Bu kontrol cihazları, tabletin yanına takılıyor ve mobil olarak kolayca oyun oynamanızı sağlıyor. Nintendo mobil oyun sektörünün yükselişe geçtiği trendi iyi okudu ve bu şekilde pazarda başarı elde etti.
Cihazı aynı zamanda standına yerleştirip televizyona da bağlamanız mümkün. Joy-Con için çıkan farklı aparatlar hareket kontrolleri gibi bir dizi farklı özellikler kazanmalarını da sağladı.
Özellikle oyun geliştiricilerle uzun yıllar çalışan Nintendo, 2017 yılında büyük bir oyun çeşitliliği sayesinde kısa sürede başarı kazandı. Switch şu ana kadar 55.7 milyon gibi büyük bir satış rakamına ulaştı. Wii kadar olmasa da, Nintendo’nun yeniden oyuna girmesi açısından önemli bir hamle oldu. Bu oyun konsolları tarihi açısından Switch2i çok farklı bir yere yerleştirmemize neden oluyor.
PlayStation 5 dün gece tanıtıldı ve özellikleriyle fazlasıyla oyuncuları mest etti. Konsolun özellikleri ve lansmanda ortaya çıkan gelişmeleri, aşağıya bıraktığımız bağlantıdan öğrenebilirsiniz.
Xbox Series X ve Series S‘in ise çok yakında tanıtılması bekleniyor. İki oyun konsolunun da grafik performansı açısından konsolları farklı bir lige çıkarması bekleniyor. Yine Nintendo’nun da gelecek sene için Switch 2 ile bu yarışa katılması muhtemel. Ancak bu sefer Japon devinin daha yüksek donanım ve grafiksel avantaja sahip olması elzem olmuş görünüyor.
Sizce konsol piyasası bundan sonra nereye doğru evrilecek? Özellikle bulut oyun firmalarının konsol piyasasını tehdit etme olasılığı var mı? Yorumlarınızı bekliyoruz.
{{user}} {{datetime}}
{{text}}