Türkiye’de Antalya’nın Manavgat ilçesinde başlayan orman yangınları özellikle güneyde birçok ilimize yayıldı. Doğal yaşamı tehdit eden bu yangınlar, kısa sürede yerleşim yerlerine de sıçradı.
Ne yazık ki can kaybına da neden olan orman yangınları yeni tartışmalara da yol açtı. Bir taraftan yangına uçaklarla mücadele tartışılırken, dünyada uçak ve helikopter dışında orman yangını ile mücadele için nasıl teknolojiler kullanıldığını sizler için derledik.
Dünyada orman yangını ile mücadele için kullanılan teknolojiler
Türkiye’de başlayan orman yangınları tüm dünyada gündeme oturmuş durumda. Yunanistan, İtalya, Rusya, ABD gibi ülkelerde de aynı tarihlerde büyük yangınlar ortaya çıktı. Bu aynı anda çıkan yangınlar uzmanlar tarafından küresel ısınmanın sonucu olarak görülüyor.
Geçen sene Avusturalya’yı yakıp kül eden büyük orman yangını sonrası yangınla mücadele teknolojileri tüm dünyada gündeme oturdu. Uydular orman yangınları ile mücadelede önemli teknolojilerden biri. Ancak anlatacağımız beş teknoloji ancak beraber kullanıldığında çok daha etkin bir yangınla mücadele sağlıyor.
Orman yangını ve uydu teknolojisi
İnsanoğlu, uzayla olan ilk iletişimini Rus Sputnik uydusuyla kurdu. Uydular, internetten haberleşmeye ve GPS’e kadar birçok teknoloji için büyük önem arz ediyor.
Orman yangını ile mücadele teknolojileri arasında uydular önemli bir yere sahip. Özellikle NASA, orman yangınları ile mücadele için anlık takiplerini tüm dünyayla paylaşıyor. Bundan tam yirmi yıl önce yörüngeye gönderilen ilk uyduyla birlikte NASA uydularının termal kameraları ile tüm dünyada yangınları tespit edebiliyor.
Ancak NASA tarafından yapılan bu paylaşım orman yangınlarını bölgede yaşanan sıcaklık artışı üzerinden hesaplıyor. Burada yangının tam nerede çıktığını anlamak için devletlerin de ormanları sürekli olarak sensörlerle takip etmesi gerekiyor.
ABD hem NASA uydularının hem de yangınla mücadele ekiplerinin içinde yer aldığı bir acil müdahale sistemine sahip. Uydudan gelen veriler yanında yine gün boyu uçaklarla yangın tespiti yapılıyor. Kara ekipleri ise uydu ve uçaklardan gelen bilgileri kısa sürede değerlendirip yangına müdahalede bulunuyor.
Bu konuda en iyi örnek ise Avusturya’dan. Fireball International adlı Avusturya firması, iki yıl önce özel uyduları ile ABD’de yer alan bir yangını tespit etti. Buna göre şirkete ait uydular 2019 Kalforniya yangınını, başladıktan sonra 66 saniye içinde tespit etti.
ABD’de yer alan ve üç Üniversitenin ortaklaşa kurduğu ALERT orman yangın sistemi ise bu istihbaratı üç dakika içinde doğruladı. Kısacası küresel ısınma ile birlikte artan yangınlara karşı uydular tüm dünyayı kapsayan bir erken müdahale sisteminin öncüsü durumunda.
Uzmanlar, orman yangınlarında özellikle erken yapılan müdahale yangının büyümemesi açısından önemli görüyor.
Orman yangını ve drone teknolojisi
Orman yangını ile mücadele teknolojileri arasında Dronelar kilit bir öneme sahip. Son yıllarda uydulardan gelen bilgileri teyit etmek ve yangının hatasız olarak yerini tespit için Dronelar kullanılıyor.
Özellikle helikopterlerin rüzgar yaratabileceği ve uçakların giremediği küçük alanlar için Dronelar kullanılmaya başladı. Yangın söndürme için de dronelar kullanılabiliyor. Ateşe dayanıklı yapıda imal edilen dronelar, yine insanların giremedikleri kritik noktalarda söndürme işlemi yapabiliyor.
Drone için kullanılan kızılötesi kameralar ve haritalama için kullanılan sensörler, yangın çıkan bölgeleri işaretleme için kullanılıyor. Böylece her sene yangın çıkan bölgelerin çok daha dikkatli bir şekilde tespiti sağlanıyor. İngiltere 2020 yılında droneları kullanarak çıkan yangınlar sonrası başarılı bir haritalama gerçekleştirdi. Bu haritalama sayesinde İngiltere orman yangınları mücadelede hangi noktaların daha tehlikeli olabildiğini belirleyebiliyor.
Yangın söndürme robotları
Son yıllarda karşımıza çıkan diğer bir orman yangınları ile mücadele için kullanılan teknoloji ise yangın söndürme robotları. Her ne kadar yangınlara havadan müdahale oldukça önemli. Ancak bu havadan müdahalenin yanında etkin bir karadan müdahale de çok önemli. Ancak itfaiye ekipleri tüm ateşten koruyan ekipmanlara rağmen, yeteri kadar sıcak bölgelere giremeyebiliyor.
Son yıllarda ise ABD ise Thermite adlı bir yangın söndürme robotu kullanılıyor. Bu insansız yangın söndürme aracı, yangının en sıcak bölgelerine bile girebilecek kadar dayanıklı.
Geçen seneden itibaren Los Angeles İtfaiyesi, Thermit RS3 robotunu müdahale ekibine kattı. Bu robot paletleri sayesinde engebeli arazilere tırmanma, sadece bir dakikada ise 2 bin 500 galon suyu yangına sıkabilme özelliğine sahip.
Yangın müdahalesinde kullanılan robot, çekicisi sayesinde ise 3 ton gibi ağırlıkları çekebilme gücünde. Tek başına bir söndürme ekibi olan robot, 500 metre uzaktan kontrol imkanı sağlıyor. Robot hem thermal hem de kontrol ekibine anlık görüntü aktaran bir kameraya sahip.
Orman yangını ve VR teknolojisi
Ynagınla mücadele için en önemli detaylardan biri ise yangını önleyici ekipleri eğitilmesi. Son yıllarda ABD, orman yangınları ile mücadelede VR başlıklarını kullanarak paraşüt ekiplerini eğitmeye başladı.
Yine AR teknolojisinin de çok yakında yangınla mücadele eğitimleri için kullanılması beklentiler arasında. ABD orman yangınları ile mücadele için yaptığı eğitimlerde, sınıf eğitimlerine göre çok daha yüksek bir verim aldı.
Tabii ki bu eğitim sonrası ekiplerin sahada da fiziksel eğitimler alması gerekiyor. Ancak VR sayesinde fiziksel zorluklara karşı tecrübe kazanan ekipler, yangınla mücadeleye çok daha hızlı adapte olabiliyor.
IOT (Nesnelerin interneti) ve yangınla mücadele
Yangınla mücadele için uydular, droneler ve yangın robotları önemli olsa da, yangın daha çıkmadan tehlikeyi fark etmek için ise hassas sensörlere ihtiyaç var. Ancak son yıllarda gelişen nesnelerin interneti teknolojileri ile birlikte bu sensörlerin de birbiriyle iletişim kurması sağlanıyor.
Enerji ihtiyaçlarını güneşten alan bu sensörler yine drone ve uydular aracılığıyla artan CO2 oranı, mevsim normallerinin dışında yüksek sıcaklık gibi erken uyarıları paylaşabiliyor. M2M yani makineler arası iletişimle birlikte çok daha anlık olan bu iletişimin gelecekte çok daha etkin hale gelmesi bekleniyor.
{{user}} {{datetime}}
{{text}}