Geçtiğimiz 40 yıl boyunca, bilim adamları genlerimizi araştırdı. 1970’lerden bu yana, genlerin işlevlerini açığa çıkarmak için birçok deney yapıldı. Genomların yerleri hakkında haritalar yayınlandı, hatta hayvanlar ve bitkiler için çalışmalar yapıldı. Kasım 2018‘de Çinli bilim adamları dünyanın ilk genetiği değiştirilmiş bebeğini dünyaya getirdi. Genetik devrim, son yapılan çalışmalar ile sandığımızdan çok daha yakın olabilir.
Çin genetiği değiştirilmiş bebekler ile geçen yıl bu zamanlarda gündemdeydi. Fakat bu çalışmayı yapan bilim insanı He Jiankui'nin önce çalışmaları yavaşlatıldı ardından tutuklandı!
Bu genetik devrim “CRISPR” ile mümkün olabilir!
Bilim adamları, insan genetiğini anlama konusunda büyük adımlar atmış olsalar da, genlerimizi düzenlemek kesin olmayan ve pahalı bir teknoloji olmaktan öteye gidemedi. 2012 yılında, bir çift bilim adamı genleri değiştirmek için sonsuza dek gen düzenleme alanını yeniden şekillendiren bir araç geliştirmişti: CRISPR! Genellikle “bir çift moleküler makas” olarak tanımlanan CRISPR, genleri düzenlemenin en kesin, uygun maliyetli ve en hızlı yolu olarak kabul edilmişti. Bu araç, tarım, ilaç geliştirme ve genetik hastalıklarla nasıl savaşabileceğimiz konusunda bize birçok yeni bilgi katmıştı.
CRISPR araştırma alanı hala oldukça genç. Ancak, HIV enfeksiyonu, istilacı hastalık türleri ve antibiyotiğe dirençli bakterileri yok etmek için neler yapabileceğimiz konusunda bize yardımcı olmuştu. Ancak, CRISPR’nin DNA‘ya nasıl zarar verebileceği ve kanser gibi patolojilere yol açabileceği ihtimali de dahil olmak üzere birçok bilinmezlik bulunmaktaydı.
İki insan embriyosu, CRISPR yöntemi ile değiştirilerek, “Gen değiştirme” projesi hakkında ilerleme kaydedilmesi hedeflendi. Bu projenin onaylanmasıyla birlikte, insanlar az önce belirttiğimiz sorunlara odaklandılar. Bu proje ile “Gen değiştirme” konusunda bir gecede genetik devrim yaşanabilir!
Kanser tedavisi için yeni yöntem geliştirildi. Çağımızın en büyük sorunlarından biri haline gelen kanser hastalığının tespiti ve tedavisi için yeni yöntem çalışmaları hız kesmeden devam ediyor.
CRISPR ile neler yapılabilir?
CRISPR / Cas9 sistemi, fareler, köpekler, tavşanlar, kurbağalar, maymunlar ve tabii ki insanlar dahil belirli organizmalarda gen düzenlemesi sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Araştırma görevlileri için CRISPR, genlerin daha iyi ve daha hızlı bağlanmalarını sağlayan, insan hücre çizgilerinde ve fare modellerinde çok daha fazla yetkinliğe sahip hastalık modelleri oluşturmalarına izin veren bir araçtır.
Bu yöntem, kanser tedavisi seçeneklerinde, insan bağışıklık sistemi için kritik önem taşıyan beyaz kan hücresi olan T hücrelerinin genetik modifikasyonunu mümkün kılabilir. Bir Çin klinik araştırması, hastalardan T hücrelerini çıkardı ve genellikle bağışıklık sistemi freni görevi gören bir geni silmek için CRISPR kullandı. Daha sonra akciğer kanseri ile savaşmak için onları hastalara yeniden enjekte etti. Çok fazla olmasa da iyi gelişmelere neden olduğu rapor edilen bu yöntem geliştirme aşamasına alındı.
İnsanları düzenlemek!
25 Kasım 2018’de Çinli bilim adamı Jiankui Dünyanın ilk CRISPR bebeklerini dünyaya getirdi. CRISPR kullanarak, CCR5 olarak bilinen bir geni silebildi. Modifiye edilmiş embriyolar, Lulu ve Nana takma adları ile bilinen ikiz kızların doğumuyla sonuçlandı.
Bilimsel topluluk, araştırmayı büyük ölçüde kınadı. Saydamlık eksikliği olduğunu ve iki kız için böyle bir değişikliğin tıbbi ihtiyaç olup olmadığını sordu. Dünyaya gelen iki kız gözlemlenirken bu konu hakkında araştırmalar da başlatıldı.
İlk klinik denemesi ve genetiği değiştirilmiş insanların doğumu ile planlanmış ama yayımlanmamış olan çalışmalara da olumlu bakılmaya başlandı. İlk genetiği değiştirilmiş bebeklerin yaşayacağı önümüzdeki bir kaç yıl çok büyük önem arz ediyor. CRISPR’ın moleküler biyoloji alanında yapacağı yenilikler ve devrimler çok yakında dünyada büyük yankı uyandıracak. Birçok hastalığa, genetik sorunlara ve genetik yetersizliklere (boy kısalığı, göz bozukluğu, saç dökülmesi) elveda diyebiliriz.
