Ülkelerin uydu sayısı kaç ve bu uyduların işlevleri neler? Yapay uydular, kasıtlı olarak yörüngeye yerleştirilen insan yapımı nesnelerdir. Bilimsel araştırma, hava durumu tahminleri, askeri destek, konumlandırma, navigasyon, dünya görüntüleme, iklim ve çevre izleme, iletişim gibi nedenlerden ötürü uzaya fırlatılan uyduların sayısında yıllar içinde artış oldu.

Birleşmiş Milletler Uzay İşleri Ofisi‘nin Uzaya Fırlatılan Nesneler İndeksi’ne göre, Dünya yörüngesindeki uyduların sayısı 7 bin 389. Bunların yaklaşık 4 bini aktif halde. Bu, 2020 yılına göre yüzde 27,97’lik bir artışı temsil ediyor. Ayrıca bu veri 2021 Nisan ayı sonunda açıklandı. Ancak bu sayı her geçen gün arttığı için tam bir sayı vermek oldukça zor. Peki, hangi ülkenin kaç uydusu var ve ne işe yarıyor?

Elon Musk açıkladı: Starlink sonraki aşamaya geçiyor!

Son yılların en büyük teknolojilerinden olarak görülen Starlink için beta aşamasının ne zaman biteceği açıklandı.

Uydular nedir? Ne işe yarar?

İlk uydu Sovyetler Birliği tarafından 1957’de fırlatıldı (Sputnik-1). Şimdiye kadar toplamda 11 bin 139 uydunun fırlatıldığını da açıklayalım. Peki, diğer uydulara ne mi oldu dersiniz? Atmosferde yandı ya da fırlatmadan hemen sonra Dünya’ya bir enkaz olarak geri döndü.

Geçtiğimiz yıl yani 2020’de bin 283 yeni uydu fırlatıldı. Üstelik bu sayı önceki yıllara kıyasla bir yılda en yüksek uydu fırlatma sayısıydı. Bununla birlikte, Nisan 2021 sonuna kadar neredeyse 850 uydu fırlatıldı. O tarihten beri elbette bunun üzerine yenileri eklendi.

Günümüzde birçok endüstrinin uydu verilerine olan ihtiyacı bu araçların sayısının artmasına yol açtı. Bununla birlikte, aktif uyduların temel çalışma amacı farklı veri kümelerini toplamak. Bazıları sadece belirli bir operasyona hizmet ederken, bazıları birden fazla operasyona hizmet ediyor.

31 Aralık 2020’nin sonunda UCS‘nin kaydettiği verilere göre bu araçların sayısı ve amaçları:

Uydu endüstrisine ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Japonya, Hindistan, Avrupa Uzay Ajansı, Kanada, Almanya ve Lüksemburg hakim. Bu arada, son on yıldaki sayı artışının esas nedeni daha küçük olan CubeSat‘ın (küp uydular) geliştirilmesinden kaynaklanıyor. CubeSat’lar sayesinde çok sayıdaki küçük uydu aynı anda fırlatılıyor. Daha önceki roketler yalnızca bir veya iki uyduyu fırlatıyordu.

Ayrıca sayı artışına özellikle SpaceX‘in Starlink‘i dahil uydu geniş bant servislerindeki yarış da etkili oluyor. Bu araçlar, jeolojik enformasyon, tarım, eğitim, gıda güvenliği, iklim değişikliği, kırsal kalkınma, sağlık, kamu yönetimi, enerji, çevre, afet yönetimi, kentsel gelişim gibi pek çok sektörde işe yarıyor.

Uzaydaki trafik: Uzay çöplerinin riskleri

Uydu sayıları büyüleyici görünebilir. Ancak aksine uzay trafiği yönetimi ve uzay enkazı konusunda ciddi endişeleri beraberinde getiriyor. Son yıllarda art arda gelen uzay araştırmaları, uzay çöplerinin risklerini ortaya koyuyor.

Bu uzay çöplerinin büyük çoğunluğu yüksek hızlarda uçuyor. Söz konusu bu durum, uzaydaki araçların çarpışmasına ve nihayetinde uzay enkazlarına yol açabilir. Örneğin, bu sene SpaceX (Starlink) ile ESA (Avrupa Uzay Ajansı) uyduları çarpışmanın eşiğinden döndü. Ayrıca bu trafik, komşu aktif uyduların kanallarını bozabilir ve kritik bilgilerin iletilmesini engelleyebilir.

Uzay keşifleri ve operasyonlarının yanı sıra Dünya’daki ve uzaydaki insanların güvenliği için de tehdit oluşturabilir. ESA, dünyanın ilk uzay enkazını kaldırma görevlerinden ClearSpace-1‘i 2025’te fırlatacak.

Ülkelerin uydu sayısı: Türkiye’nin kaç uydusu var?

Statista.com‘a göre, 1 Ocak 2021’de Dünya yörüngesinde dönen 3 bin 372 aktif yapay uydudan bin 897’si Amerika Birleşik Devletleri’ne ait. Yani ABD’nin bu alandaki hakimiyeti de ortada. İkinci sırada ise Çin var. Çin’in ise 412 adet uydusu bulunuyor.

ABD ve Çin’in ardından en fazla uyduya sahip diğer ülke Rusya. Rusya’nın 176 uydusu yörüngemizde çalışır vaziyette. Diğer ülkelerin ise 887 uydusu var. Peki, Türkiye’nin kaç adet uydusu var? TÜRKSAT 5A‘nın bu sene yörüngeye yerleşmesiyle birlikte aktif uydularımızın sayısı 7’ye çıktı.

Türkiye’nin şu anda yörüngede TÜRKSAT 3A, TÜRKSAT 4A, TÜRKSAT 4B, TÜRKSAT 5A, GÖKTÜRK-1, GÖKTÜRK-2 ve RASAT isimli uyduları yer alıyor. 1994’ten beri Dünya’nın yörüngesinde ülkemizin de uyduları bulunuyor.

2008 ve 2019 yılları arasında, küresel uydu endüstrisi neredeyse iki katına çıkarak 271 milyar ABD dolarına ulaştı. Uyduların yapımı, fırlatılması ve işletilmesinden gelir elde ediliyor. Özel şirketler 1960’lı yıllardan beri uydu geliştirme ve işletme kapasitesine sahipken, 1980’lere kadar bu şirketler uydu fırlatmayı başaramadı.

Önümüzdeki on yıllarda sektördeki özel şirketlerin yaygınlığının artması bekleniyor. Örneğin, Elon Musk‘ın SpaceX uzay taşımacılığı şirketi 2020 ile 2040 yılları arasında fırlatma sayısını dört katına çıkarmayı planlıyor.

İçerikte Statista ve Geospatial World‘den yararlanılmıştır.