Günümüzde televizyondan telefona, beyaz eşyadan elektronik ev ürünlerine kadar neredeyse tüm cihazlar “akıllı” hale geldi. Bu cihazların çalışması için bir yazılıma yani işletim sistemine ihtiyaç duyuluyor. Peki işletim sistemi nedir?
Bu makalede bilgisayarları baz alarak işletim sistemi ne işe yarar? ve işletim sistemi çeşitleri nelerdir? gibi merak edilen soruları yanıtladık.
İşletim sistemi nedir?
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hayatımıza giren elektronik cihazlar, günümüzde belli yazılımlar sayesinde yönetilebiliyor. 1940’lı yıllarda geliştirilen elektronik cihazlar herhangi bir işletim sistemine sahip değildi.
Alan Turing tarafından 1949 yılında geliştirilen Manchester Mark 1, ilk işletim sistemine sahip cihaz olarak nitelendiriliyor. Yaklaşık 7 yıl sonra IBM 704 için geliştirilen GM-NAA I/O, ilk spesifik işletim sistemi olarak tarihe geçti. General Motors ile birlikte çalışan IBM, Assembly dili ile yazdığı işletim sistemini kullanıma sundu.
1960 yılında AT&T Bell Laboratuvarlarında günümüz işletim sistemlerinin temeli olan Unix’in temelleri atıldı. Dennis Ritche, 1970 yılında kullanıma sunulan işletim sistemini C ile tekrardan yazdı. Günümüzde FreeBSD, OpenBSD, NetBSD, Minix, Sun Solaris ve macOS gibi işletim sistemleri halen Unix alt yapısını kullanmaktadır.
Microsoft, ilk grafik arayüze (GUI) sahip işletim sistemi olan Windows 1.0 sürümünü 1985 yılında piyasaya sürdü. Ardından Linus Torvalds, 1991 yılında Linux çekirdeğini geliştirerek günümüz Linux tabanlı işletim sistemlerinin temelini attı.
Kullanıcıların yaptıkları işlemleri ve kullandıkları uygulamaları donanıma ileten katmana işletim sistemi adı verilir. Bilgisayar, tablet, cep telefonu, modem, web sunucular ve birçok akıllı cihaz, işletim sistemi ile çalışmaktadır.
İşletim sistemi ne işe yarar?
İşletim sistem, donanım ile uygulama arasındaki iletişimi sağlamak ile görevlidir. Microsoft Windows, macOS, Pardus, Android ve iOS gibi bilinen işletim sistemlerinin haricinde FreeRTOS ve VxWorks gibi gömülü sistemlerde kullanılan işletim sistemleri de mevcut.
Birden fazla işlemin gerçekleşmesi için sistem kaynağı ataması yapan işletim sistemleri, kullanıcıların isteklerini daha hızlı ve güvenli bir şekilde yerine getirir. Özellikle gömülü sistemlerde tercih edilen GNU/Linux tabanlı işletim sistemleri, çok düşük donanım özelliklerine sahip olan cihazların en sorunsuz ve verimli şekilde çalışmasını sağlamaktadır.
İşletim sistemi çeşitleri
Unix, GNU/Linux ve Microsoft Windows olmak üzere işletim sistemlerini temelde 3’e ayırmak mümkün.
1978 yılında büyük değişikliğe giden Unix projesi, 7. sürümüyle birlikte gelişimini 2 farklı çizgide gerçekleştirmeye başladı. Unix kaynak kodlarının yaklaşık yüzde 90’ını değiştiren Berkley Üniversitesi ekibi, BSD sistemini geliştirdi. System V adı verilen sürüm ise Bell Teknoloji Laboratuvarları tarafından ticari olarak lisanslandı. HP-UX (HP), IRIX (SGI), SCO UNIXware, FreeBSD, OpenBSD, NetBSD ve macOS gibi işletim sistemleri Unix tabanlıdır.
GNU/Linux kavramı, 1983 yılında Richard Stallman tarafından geliştirilen GNU ve 1991 yılında Linus Torvalds tarafından kodlanan Linux çekirdek tasarımının birleşimidir. GNU/Linux açık kaynak kodlu ve özgür olarak nitelendirilmektedir. Özür ve açık kaynak kodlu olmasına rağmen masaüstü işletim sistemi olarak sayıca az bir kitle tarafından tercih edilmektedir. GNU/Linux, sunucu ve gömülü sistemler gibi alanlarda ise milyonlarca kullanıcıya sahiptir. Pardus, Kali Linux, Ubuntu, Arch ve Fedora gibi işletim sistemleri ise GNU/Linux çekirdeğini kullanmaktadır. Ayrıca Android işletim sistemi de GNU/Linux tabanlıdır.
Microsoft tarafından 1985 yılında geliştirilmeye başlanan Windows işletim sistemi, ilke olarak Windows 1.0 sürümü ile karşımıza çıktı. Microsoft, sırasıyla Windows 2.0 (1987), Windows 3.0 (1990), Windows 95 (1995), Windows 98 (1998), Windows Me (2000), Windows XP (2001), Windows Vista (2007), Windows 7 (2009), Windows 8 (2012),Windows 8.1 (2014) ve son olarak günümüzde aktif olarak güncelleme alan Windows 10 (2015) işletim sistemlerini piyasaya sürdü.
{{user}} {{datetime}}
{{text}}