Son dönemde insanlı uçuş ve koloni kurulmasıyla gündemde olan Mars ile ilgili kafalardaki soru işaretlerinden biri daha giderilebilir. Bilim insanlarının yürüttüğü çalışma, Mars buz katmanı nasıl oluştu sorusuna ve Kızıl Gezegen‘in iklim evrimine ışık tutabilecek nitelikte.
Bilim insanları, yıllardır süren bir gizemi çözmek için harekete geçti. Çalışmalarla amaç, Mars’ın güney kutbundaki karbondioksit ve su buzundan oluşan geniş katmanlı örtünün kökenini anlamak. Mars atmosferindeki karbondioksit ile örtünün bağlantısı da merak ediliyor.
Mars buz katmanı nasıl oluştu sorusu cevap bulabilir
İleri gelen hipotezlerden birine göre, Mars’ın ekseni Güneş’e doğru eğildikçe ve Güneş’ten uzaklaştıkça bu katmanlar üst üste yığıldı. Simülasyon modelleri de bu fikri destekliyor.
Söz konusu buz örtüsü yaklaşık bir kilometre derinliğe sahip ve bugün Mars atmosferinin tamamında olduğu kadar karbondioksit tuttuğu düşünülüyor. Bir dizi faktörün bu sıra dışı katmanlı deseni ürettiği belirtiliyor.
NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’nda (JPL) görevli gezegen bilimci Peter Buhler, “Modelin belirlediği katman kalınlığı, yörüngedeki uydulardan gelen radar ölçümleriyle çok iyi uyuşuyor” diyor.
Mars buz katmanının yapısı
Mars’ın güney kutbundaki buz örtüsünü bu kadar ilginç kılan durum, örtünün yapısı olarak öne çıkıyor. Zira, su buzu karbondioksit buzundan daha kararlı ve daha koyu. Dolayısıyla normal şartlarda su buzu altında kalan karbondioksit buzunun istikrarsızlaşması gerekiyor.
Yeni modele göre, 3 faktör bunu engelledi: Mars’ın değişen eğimi, iki buz türünün Güneş ışığını yansıtma biçimindeki farklılıklar ve karbondioksit buzu gaza dönüştüğünde atmosfer basıncındaki değişiklik.
Mars’ın Güneş etrafındaki hareketi sırasında eğiminin değişmesi, Kızıl Gezegen’in güney kutbuna ulaşan Güneş ışığının miktarında değişikliğe yol açtı. Bu durumun, bazı dönemlerde karbondioksit buzu oluşturduğu, diğer dönemlerde ise buzu gaz haline getirdiği belirtiliyor.
Kızıl Gezegen’in değişen iklimi, her seferinde tüm karbondioksit buzunu buharlaştırmadı, su ile karbondioksit buzu sıralı bir şekilde yığılma gösterdi. Bilim insanlarına göre bu süreç yaklaşık 510 bin yıl sürdü.
Nature Astronomy’de yayımlanan çalışmalar, Mars’taki buz örtüsünün nasıl oluştuğunu anlamak için önemli; öyle ki, gezegenin iklim evrimine ilişkin soru işaretleri giderilebilir.
{{user}} {{datetime}}
{{text}}