Fotosende.com ve
ShiftDelete.Net işbirliği ile dijital fotoğrafçılık ile ilgili
olarak bilinmesi gereken önemli konuları detaylarıyla beraber okurlarımızla
paylaşmaya karar verdik. Hemen hemen her evde bir tane yer alan dijital fotoğraf
makinelerinden gerektiği kadar istifade edilebilmesi için bu bilgilerin bilinmesi
şart. Yazı dizisinin ilk bölümünde temel dijital fotoğrafçılık kavramları üzerinde
duracağız. Merak ettiklerinizi
ShiftDelete.Net Forumu‘nda veya bu sayfanın altında
yer alan yorum kısmında bize iletebilirsiniz.
Ucuzlayan fiyatları ve artan performansları ile dijital fotoğraf makineleri, olmazsa olmazlardan.
Neden dijital?
Her türlü verinin bilgisayarlarca işlenebilmesi için önce bilgisayarların anlayacağı
dile çevrilmesi yani sayısallaştırılması gerekmektedir. Veriler sayısallaştırıldıktan
sonra bilgisayarlarca saklanabilir ve işlenebilirler.
Bir fotoğrafın sayısallaştırılması
için bilgisayara fotoğrafın içeriğinin anlatılması gerekmektedir. Bunu yapabilmek
için fotoğrafları milyonlarca küçük parçaya bölerek her parçanın renginin bilgisayara
girilmesi gerekmektedir.
Normalde çok zor görünen bu işlem günümüzde özel cihazlar
vasıtasıyla oldukça hızlı ve detaylı bir şekilde yapılabilmektedir.
Ülkemizde satılan dijital fotoğraf makinesi marka sayısı 30’a yakın.
Piksel nedir?
Sayısal anlamda bir fotoğraf yan yana dizilmiş milyonlarca küçük nokta demektir.
Bu milyonlarca küçük nokta çok yakın bir şekilde durduğu için uzaktan bakınca
insan gözü bunu normal bir görüntü olarak algılayabilir. Sayısal görüntüleri
oluşturan bu küçük noktaların her birine piksel adı verilmektedir.
Çözünürlük nedir ve ne önemi var?
Sayısal fotoğraflar ne kadar çok pikselden oluşurlarsa o kadar detaylı olurlar
ve net görünürler, az pikselden oluşan fotoğraflarda ise görüntüdeki detayları
kaydedecek yeterli nokta olmadığı için fotoğraflar detaysız ve bulanık görünürler.
Dijital fotoğrafların kalitesini ölçmek için birim uzunluk yada birin alandaki
piksel sayısına bakılır, buna çözünürlük adı verilir. En sık kullanılan çözünürlük
birimi bir inç mesafedeki piksel sayısını gösteren ppi (pixels per inç) dir.
İyi fotoğraf çekebilmek için bazı
terimleri iyi bilmek gerekiyor.
Bitler ve Baytlar
Bilgisayarlar yalnızca iki koşulu algılayabilirler – açık ve kapalı. Bunlar
1 ve 0 değerleri ile ifade edilirler. Ama ışık şiddeti gibi analog bilgiler
sadece iki koşul ile ifade edilemeyeceği için ara koşulları da ifade edebilmek
için birçok ikili sayıdan oluşan ikili sayı dizileri kullanılırlar.
İkili sayılar,
1 ve 0 ikili basamaklarından oluşan bir dizedir ve bu bir ve sıfırların her
birine bir "bit" adı verilir.
İkili bir dizede her bitin değeri dizedeki konumuna bağlıdır. Sağdan başlayarak
sayıldığında, ilk konum 1’i, ikinci konum 2‘yi, üçüncüsü 4‘ü, dördüncüsü 8‘i
gösterir ve bu ikinin katları biçiminde sayı dizisi devam ettikçe devam eder.
Yani 1010 gibi bir ikili sayı, 8+2 = 10‘u ifade eder.
Işığın sayısallaştırılmasında kullanılması gereken bit sayısı insan gözünün
algılayabileceği ışık tonları miktarıyla doğrudan ilişkilidir. İnsan gözü 3
ana rengin her birinden 256 farklı tonu ayırt edebilmektedir. Bu nedenle bir
renk değerini sayısallaştırırken 256 farklı ton değerini ifade edebilecek kadar
bit kullanılması gereklidir.
256 sayısını ifade edebilecek ikili sayı dizisi
8 basamaktan oluşmaktadır. Yani bir rengin tonlarını insan gözü hassasiyetinde
ifade edebilmek için 8 bitlik bir ikili kullanılması gerekmektedir. Bu 8 bitlik
sayı dizisine bir "byte" adı verilir.
İnsan gözü her renk tonu için 256 renk ayırt edebilmektedir, doğadaki renkler
3 ana renkten oluştuğu için olası her rengi ifade edebilmek için 3 ana renkten
de 256 ton olmak üzere 3 adet 8 bitlik ikili sayıya ihtiyaç vardır.
Toplam 24 bitlik
3 adet ikili dizi ile 256x256x256 = 16.8 milyon farklı renk ifade edebilmek
mümkündür. Günümüzde bilgisayar ekranlarında görünen görüntülerde 24bitliktir
ve 16.8 milyon renkten oluşmaktadır.
Fotosende.com’a üye olarak, çektiğiniz fotoğrafları çok uygun fiyatlarda
bardak, t-shirt, mouse pad ve takvime bastırabilirsiniz.
Görüntünün kaydedilmesi
Görüntülerin bilgisayara aktarılabilmesi için 2 yöntem kullanılmaktadır.
:: Dijital Fotoğraf makinaları
::
Tarayıcılar (Scanner)
Dijital fotoğraf makineleri
Dijital görüntülerin yakalanmasının en kolay yöntemlerinden biri, dijital fotoğraf
makinesi kullanmaktır. Dijital fotoğraf makinelerini filmli makinelerden ayıran,
dijital makinelerin film yerine ışığı algılayan elektronik ışık sensörleri kullanmalarıdır.
Bu ışık sensörleri ışık enerjisini elektrik enerjisine dönüştürerek görüntülerin
elektronik devrelerce algılanabilmelerini ve sayısallaştırılarak kaydedilmelerini
sağlarlar.
Dijital fotoğraf makinesinin içi
Foto sensörler
Işığı elektrik yüküne çeviren aygıtlara foto sensör adı verilir. Foto sensörler
ışığa duyarlı küçük elektronik algılayıcılardır, dijital fotoğraf makinelerinde
oluşturulacak dijital görüntüdeki her piksel için bir ışık sensörü kullanılması
gerekmektedir. Bu nedenle dijital fotoğraf makinelerinin içinde fotoğrafı oluşturacak
milyonlarca ışık sensörü bulunmaktadır. Objektiften geçen ışık bu sensörlerin
üzerine düşürülerek görüntünün sayısallaştırılması sağlanır.
Dijital fotoğraf makinelerinde CCD ve CMOS olmak üzere iki farklı çeşit ışık
sensörü sistemi kullanılmaktadır. Eskiden sıkça kullanılan CCD yerine günümüzde
çeşitli avantajları nedeniyle CMOS kullanımı da artmaktadır.
Görüntünün saklanması ve sıkıştırma
CCD yada CMOS sensörleri tarafından algılanan veri analogtur. Bunlar ışık sensörleri
tarafından oluşturulan elektrik yük ölçümleri serisidir. Bilgisayarların yada
yazıcıların okuyabileceği biçimde saklamak için veriler ikili biçime dönüştürülmelidir.
Elde edilen dijital görüntüler fotoğraf makinesinde hafıza kartları üzerine
kayıt edilirler. Kullanılan hafıza kartının boyutu saklanabilecek fotoğraf miktarını
belirler. Bir dijital fotoğraf saklanırken her piksel için 3 ana renk bilgisinin
de saklanması gerekmektedir.
Her renk için 1 byte kullanıldığı düşünülürse her
piksel için 3 byte veri saklanması gerekmektedir. Fotoğraf kalitesinde bir görüntünün
en az 4 milyon pikselden oluştuğu düşünülürse her fotoğraf için en az 12 milyon
byte veri saklanması gereklidir.
Dijital fotoğraf makinelerinin kısıtlı hafızaları
ve hafıza kartlarının fiyatları düşünülünce fotoğrafların kapladığı yeri azaltmak
için bir yöntem bulunması gerekliliği anlaşılmaktadır. Bu nedenle dijital fotoğraflar
çeşitli yöntemlerle sıkıştırılarak kapladıkları yerler azaltılır. Sıkıştırma
sırasında fotoğraf üzerindeki benzer renkler ve görülmesi güç ayrıntıların birbirine
benzetilmesi gibi çeşitli matematiksel yöntemler kullanılarak fotoğrafın hafıza
ihtiyacı azaltılmaktadır.
Kayılı ve kayıpsız olarak iki çeşit sıkıştırma yöntemi vardır. Kayıpsız sıkıştırma
yöntemi sadece resim üzerindeki benzerliklerden yararlanarak görüntü kalitesini
hiç bozmadan aynı görüntüyü daha az yere sığdırmayı amaçlar, görüntü kalitesi
açısından iyi fakat sıkıştrma oranı olarak çok başarılı değildirler. En çok
kullanılan kayıpsız sıkıştırma türleri RAW ve TIFF dosyalarıdır, bu şekillerde
resimler ortalama
