Ana sayfa / Popüler Bilim

Sizler için her hafta, Türkiye ve dünyada ki bilimsel araştırmaları ve yeni gelişmeleri popüler bilim başlığı altında bir araya getireceğiz. Bu hafta; Yapay et üretiminde soyanın rolü, ay kolonizasyonu için yeni gelişmeler, Corona virüsü için yapay zeka kullanımı ve kanser için erken tanı imkanı gelişmelerini sizler derledik.

Modern dünyayı asıl ayakta tutan temel direklerden birinin bilim olduğunu Corona krizi ile birlikte çok daha iyi öğrenmiş olduk. Her ne kadar bütün dünyada teknolojik yatırımlar, ticari anlaşmalar durmuş olsa da bilim insanları halen yeni araştırmalar yapmaya devam ediyor. İşte bu haftanın yeni popüler bilim gelişmeleri.

Popüler bilim gelişmeleri- 1 Nisan

Yapay et için soyanın rolü büyük olacak

İnsanlığın et ile olan ilişkisi bugünün modern toplumunun temelini oluşturuyor. Ancak bu ilişki dünyanın sınırlı kaynakları için en büyük tehditlerden biri. Sürekli artan insan nüfusu ve bunu doyurmak için sürekli artan büyük baş hayvan miktarı, en büyük sorunlarımızdan biri.

Bilim insanları uzun bir süredir bu soruna çözüm bulmak için yapay et üretmenin yollarını arıyor. Aslında yapay derken burada inek hücresinden üretilen bir yapay et üretiminden bahsediyoruz.

Son zamanlarda yapılan araştırmalar, soya kültürünün inek kök hücresinden et yapmak için ideal bir ortam sağladığı yönünde. İsrail bilim insanları yaptıkları son deneyler sonrası bu üretilen etler için tadım testleri yapmaya başladı.

Buna göre soya kültürü ile yapılan bu yapay et ilk tadım testlerini geçti. Teste katılanların geneli yapay et tadının, gerçek et tadına çok yakın olduğu görüşünde.

Peki gerçekten ilerde ineklere ihtiyaç duymadan et yiyebilecek miyiz? Ya da bu yapay et tüketimi gerçekten de insanlık için bir kurtuluş reçetesi olabilir mi? Bu sorunun cevaplarını öğrenmek için çok beklemeyeceğiz gibi görünüyor.

Ay kolonizasyonu için Astronot idrarı kullanılacak

NASA, her şeye rağmen Ay görevi ve sonrasında planlanan Mars’a Astronot göndermek için çalışmalarına hızla devam ediyor. Her ne kadar uzay kolonizasyonu konusunda belirsizlik olsa da Mars ve Ay kolonizasyonu için araştırmalar yapılmaya devam ediyor.

Araştırmacılar, Ay üzerine inşa edilecek binalar için ise ürik asidin önemli bir katkı maddesi olacağını düşünüyor. Kısacası, gelecek için planlanan Ay kolonizasyonu için Astronot idrarları kullanılacak.

Yanlış okumadınız, bu binalar için yapılacak bir tür beton imalatı için öğütülen ay yüzeyi malzemesi, üre yani insan idrarırının ana maddesi ile birleştirilerek bu evlerin yapımında kullanılacak. Şu anda ilk yapılan testlerde bu malzemenin Ay yüzeyinde inşa edilecek yapılar için ideal olduğu ortaya çıktı.

Ay yüzeyi, yeryüzüne göre çok daha sert  yapıda. Uydumuzun mevsimsel koşulları da normal inşa malzemelerinin dayanmasının önünde ki en büyük engel. Bilim insanları yaptıkları araştırmalarda, üre ve bazı farklı inşa malzemelerini kullanarak 3D yazıcı ile bina inşa etmenin yollarını aradı.

İlk yapılan araştırmalar, bu elde edilen malzemenin, Ay şartlarına büyük oranda dayanacağını ortaya koydu. Şu anda ise bilim insanları insan idrarından üreyi almanın yollarını arıyor. Böylece Ay için çok daha kolay bir şekilde  binalar yapılabilecek. 

Corona Virüsü için yapay zeka desteği

Daha önce de Corona virüsü ile alakalı olarak yapay zeka araştırmaları yapıldığı ortaya çıkmıştı.  Hatta Alibaba teşhis için yapay zeka geliştirdiğini ve bunun Çin‘de tanı için kullanıldığını açıkladı. ABD‘de yapılan yeni bir araştırma sonucu ise geliştirilen yapay zeka ise hastalığın nasıl ilerleyeceği ile ilgili tanılar koyabiliyor. Böylece  yapay zeka doktorların kimi tedavi edip etmeyeceğine yardımcı olmuş olacak.

Hastalığın her geçen gün dehşetini arttırdığı İtalya örneğinde olduğu gibi, doktorlar kimin ölüp kimin yaşayacağına karar vermek zorunda kalıyor. Yapay zeka ise bu verilen kararların hatalı olmaması için devreye girecek.

Hastanın semptonlarını, akciğer filmi v.b sonuçları analiz edecek olan yapay zeka ilk denemelerde bir hafta sonra ağırlaşacak hastaları doğru bir şekilde tahmin etti. Bilim insanları bu sistemin hastanelerde kullanılması için son çalışmaları yapmaya devam ediyor.

Corona virüsü yaydığı COVID-19 hastalığıyla şimdiden sağlık  sistemini kilitlemeye başladı. Hastalığın sistemi zorlayan tarafı ise, hastalığı hafif bir şekilde seyreden ama kısa bir süre sonra ağırlaşan hastalar.

Sağlık sistemi genellikle bu tür hastalara değil daha ağır hastalara ağırlık vermiş durumda. Yapay zeka ise bu tür hastaların da önemli bir tehlike oluşturabileceği gerçeğini ortaya koymuş oldu. Corona virüsü bütün dünyada sağlık sistemlerini kitlemeye devam ederken, yeni bilimsel gelişmeler bu hastalığa karşı elimizi güçlendirmeye devam ediyor.

Kanser tedavisi için erken tanı şansı

Kanser, her ne kadar Corona virüsü nedeniyle önemini yitirmiş gibi gözükse de, dünyanın henüz tedavisi bulunamayan ve en ölümcül hastalıklarından biri. Kanser tedavisi için ise en önemli unsurlardan biri erken tanı.

ABD’de uzun yıllardır devam eden bir araştırmaya göre, bir tür kan testi ile elli çeşit kanser, erken tanı ile tespit edilebiliyor. Menlo Park, Kaliforniya’dan GRAIL, Inc. tarafından geliştirilen bu kan testi için kuruluş binlerce kişinin katıldığı bir araştırma yapmış durumda.

Bu araştırmaya 2.482 kanserli hasta ve 4.207 kansersiz olmak üzere 6.689 katıldı. Kanser tedavisi gören hastaların kanser türüne göre örnekler alınan testte, kanda yer alan DNA örnekleri kullanılıyor.

Hem kanser hastası hem de hasta olmayan kişilerin kanında her gün ölen hücrelerden gelen DNA’lar bulunuyor. Test bu DNA’ları inceleyerek kişide kanser olup olmadığını tespit ediyor.

Yapılan testler sonucunda bu kan testinin yüzde 99.3 oranında doğru kanser teşhisi yaptığı ortaya çıktı. Testin başarısı ise şu an için 50 kanser türünde. Araştırma raporunda bu kanser türleri arasında göğüs, kolorektal, yemek borusu, safra kesesi, mesane, mide, yumurtalık, baş ve boyun, akciğer, lenfoid lösemi, kemik iliği kanseri ve pankreas kanseri bulunduğu açıklandı.

Test kanserli bölgeye yakın kan alındığında, daha doğru bir sonuç veriyor. Her ne kadar kanserin tedavisi henüz bulunmamış olsa da, erken teşhis birçok kanser hastasının tedavisi için kritik önem taşıyor.

Haftanın popüler bilim gelişmelerini nasıl buldunuz.? Haberler hakkında yorumlarınızı bekliyoruz.