Bir bilgisayar içinde en çok ısınan iki parça işlemci ve grafik işlemcidir. Ufak bir alan içerisine sıkışmış olan milyonlarca transistorun, elektrik enerjisine gösterdiği dirençle ortaya çıkan ısı enerjisi, bu parçaların sıcaklığının istenmeyen seviyelere ulaşmasına yol açar.
Parçaların ısınmasının ne zararı var diye sorabilirsiniz. En temel fizik kurallarından biri, maddelerin ısınınca genleştiğini söyler. Bu kural elbette bilgisayar bileşenleri için de geçerli.
Aşırı ısınan bir işlemci bu hale gelebiliyor
Isınınca ne oluyor?
Çalıştıkça ısınan işlemci genleşir, kapattığınızda soğuyarak tekrar eski halini alır. Isınma ve sıcaklık artışı ne kadar büyük olursa, bu genleşme de ona göre daha fazla olur. Bu da sürekli büyüyüp, küçülen işlemcinin üzerinde küçük çatlakların olmasına yol açabilir.
Bunun dışında, çok fazla ısınan işlemcinin elektrik iletkenliğinin azalması, sistemin kilitlenmesine yol açar. Bütün bu negatif etkileri ortadan kaldırmak için, işlemci ve grafik işlemcide zorunlu olmak üzere, tüm bilgisayar bileşenlerinde soğutma sistemi kullanılabilir.
{pagebreak::Soğutma çeşitleri}
Soğutma çeşitleri
İşlemci ve grafik işlemciyi soğutmak için birden fazla yöntem mevcut. Bunlar arasında en sık kullanılan ise tahmin edebileceğiniz gibi hava soğutma sistemleri.
Günümüzde birçoğumuzun evinde kullandığı bilgisayarlarda, işlemci ve grafik işlemcinin üzerinde hava kanalı ve fandan oluşan soğutma sistemleri yer alıyor. Ayrıca kasanın etrafında bulunan fanlar sayesinde de bileşenlerden uzaklaştırılan sıcak hava, kasanın dışına atılıyor.
Hava soğutma sistemleri bu şekilde çalışıyor
Hava soğutma yeterli mi?
Çok güçlü bir sisteminiz yoksa firmaların verdiği standart soğutma sistemleri rahatlıkla işinizi görecektir. Ortalamanın üzerinde bir işlemciniz varsa Intel ya da AMD’nin sunduğu standart soğutma sistemleri yerine, bu konuda uzmanlaşmış firmaların tasarladıkları daha gelişmiş hava soğutma sistemlerini tercih edebilirsiniz.
Eğer çok güçlü bir işlemciye sahipseniz ve bu da size yetmeyip, hız aşırtma yaparak onun gücünü daha da artırmak istiyorsanız, hava soğutma bir yerden sonra işinizi görmemeye başlayacaktır.
{pagebreak::Su soğutmanın farkı}
Su soğutmanın farkı
Hava soğutmanın yetmediği yerlerde su soğutma sistemleri devreye giriyor. Hava soğutma sistemlerinde işlemciye temas eden kısmın üzerinde, genelde alüminyumdan yapılmış kanatçıklar yer alır. Bu kanatlar, işlemciye temas eden yerdeki ısıyı alır, üst ya da yan tarafta bulunan fan ise bu ısıyı kanatların üzerinden uzaklaştırır.
Sıvı soğutma sistemlerinde ise ısıyı taşıma görevi genelde sudadır. İşlemciler için kullanılan su soğutma sistemleri temel olarak üç parçadan oluşur. İşlemciye temas eden yerdeki su bloğu, pompa ve genelde bir adet fan ve radyatörden oluşan ısı değiştiriciden ibaret olan sistemlerde su, borular aracılığıyla taşınır.
Su soğutma sistemlerinin çalışma prensibi bu şekilde
Suyu üstün kılan nedir?
Su soğutmayı, hava soğutmadan daha üstün kılan iki temel fiziksel özellik var. Bunların ilki, suyun ısı iletkenliğinin havaya oranla 25 kat daha fazla olmasıdır. Bu sayede su, havadan çok daha hızlı bir şekilde ısıyı fanın olduğu bölgeye aktarabilir.
İkinci üstün özellik ise suyun ısı kapasitesinin, havadan çok daha fazla olması. Isı kapasitesi havaya oranla 4 kat daha fazla olan su, sıcaklığının artması için dört kat daha fazla ısı enerjisine gerek duyuyor.
{pagebreak::Dezavantajlar da var}
Dezavantajlar da var
Su soğutma sistemleri bu kadar avantaja sahipse, niye hepimiz hava soğutma sistemi kullanıyoruz? Avantajlarının yanı sıra, su soğutma sistemlerinin bazı dezavantajları da var. Bunların başında su sızdırma riski ve bakım ihtiyacı geliyor.
Hava soğutmaları belli aralıklarla tozdan arındırdığımız sürece, başımıza çok büyük sorun yaşatmayacaklardır. Öte yandan su soğutma sistemlerinde her zaman için sızdırma riski vardır.
Çalışan bir bilgisayarın üzerine su dökülmesi çok büyük hasara yol açabilir. Bu sebeple, su soğutma sistemlerini sık sık kontrol etmeli ve bakımdan geçirmeliyiz.
Su soğutma sistemlerinde sızdırma riski olabiliyor
Kurmak da ayrı zordu
Bunlar dışında su soğutma sistemlerinin kurulumu, hava soğutmaya göre daha zor olabilir. Özellikle bundan birkaç sene önce su soğutma kurabilmek için epey bir uğraşmak gerekiyordu.
Şu dönemde ise bu konuda uzmanlaşmış firmalar, giriş seviyesi modelleriyle hep kolay kurulan hem de fiyatları uygun olan modellerle karşımıza çıkıyorlar.
Öyle ki, artık bazı su soğutma sistemlerini takmak, aynı bir fan takmak kadar kolay.
{pagebreak::CoolIT ECO A.L.C.}
CoolIT ECO A.L.C.
Bahsettiğimiz üstün ve güzel özellikleri sunan modellerden biri de CoolIT’in ECO A.L.C adlı modeli. Hem Intel, hem de AMD işlemcilerinde kullanılabilen bu soğutma sisteminin kurulumu, hava soğutmalarla aynı şekilde.
Intel LGA 775, 1156 ve 1366, AMD AM2 ve AM3 soketlerine takılabilen sistemi, üzerindeki vidaların yerlerini ayarlayarak istediğimiz Intel sokete uygun, ek aparatı kullanarak da AMD sokete uygun hale getirebiliyoruz.
CoolIT ECO A.L.C.’nin kurulumu epey kolay
Sistemin 120 mm’lik fan kısmını ise, kasanın arka ya da yan tarafında bulunan fan yuvasına rahatlıkla yerleştirebiliyoruz. Boyutları çok büyük olmayan bu sistemin kurulumu gerçekten çok kolay.Gayet sessiz çalışan sistem, CoolIT’in iddiasına göre 50 bin saatlik bir ömre sahip.
{pagebreak::CoolIT ECO A.L.C Performans ve Sonuç}
CoolIT ECO A.L.C Performans ve Sonuç
Sistemin soğutma performansını ise hem AMD, hem de Intel sistemlerle yaptığımız testlerde ölçtük. Giriş seviyesi bir su soğutma sistemi olmasına rağmen, hava soğutmadan çok daha iyi bir soğutma performansı elde ettiğimizi söyleyebiliriz.
Ürün hem Intel, hem de AMD işlemcileri ile uyumlu
Öyle ki, sistem boşta çalışırken hava soğutma sistemi ile CoolIT ECO A.L.C. araasında 10 dereceye varan sıcaklık farkı oluştu. Sonuç olarak, CoolIT ECO A.L.C, hava soğutmadan su soğutmaya geçiş yapmak isteyenler için iyi bir tercih.
