Türkiye’deki ilk TV yayınları 1953 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından bölgesel olarak verildi. Daha sonra 1968 yılından itibaren TRT tarafından sürdürülen TV yayınları uzun yıllar bu kurum tarafından yapıldı.

Türkiye’deki televizyon yayıncılığı halk arasında ‘kılçık’ olarak tabir edilen antenlerle izlenebiliyordu. Halen de bu antenlerle yapılan yayınlar izlenebiliyor ve bu frekansta yayın yapan kanallar bulunuyor. 800 Mhz frekansında yapılan bu analog yayınlar ‘karasal’ olarak tabir ediliyor. Ülkemizde halen karasal analog yayının bulunduğunu belirtmekte fayda var.

Ardından uydu geldi

Teknolojinin ilerlemesiyle beraber karasal analog yayın ile birlikte uydu yayıncılığı da kullanılmaya başlandı. Artık birçok HD ya da SD çözünürlükte yayın yapan TV, uydu anteni yardımı ile izlenebiliyor. Uydu yayıncılığı beraberinde teknolojiyi getirse de bazı dezavantajlara sahip: Uydu antenin mutlaka açık havada olması ve gökyüzüne yönelmiş olması gerekiyor. Ayrıca hangi uydudan yayın alınacaksa ona doğru bakıyor olması gerekiyor.

Uydu yayınları dünya etrafındaki yörüngelerde yer alan uydular yardımı ile yapıldığından hava koşullarından ciddi olarak etkileniyor. Ayrıca (yayıncılar açısından) çok ciddi yatırımla kullanılabilen sistemler.

Öte yandan hareket halinde iken (otobüste ya da yürürken) uydu ya da karasal analog yayınlara alabilmek neredeyse imkansızdır. Çok özel anten sistemlerinde bile kesintisiz televizyon izlemek kolay değildir ve genelde mümkün olmaz.

Dijital yayın geliyor

Karasalın avantajları ve uydunun teknolojik gücünü bir araya getiren Dijital Yayın DVB olarak isimlendirilir. Bu isimlendirme İngilizce’deki Digital Video Broadcasting kelimelerinin baş harflerinin kısaltılmasıyla elde edilmiştir. Dijital Yayın kendi içinde Uydu (DVB-S) Kablo (DVB-C) ve Karasal (DVB-T) olmak üzere temelde 3 farklı şekilde kullanılır.

Karasal dijital yayın uzun yıllardır Avrupa ülkelerinin bazılarında kullanılıyor. Özellikle İngiltere bu konuda en gelişmiş ülkelerden biri ve 1998 yılından beri karasal dijital yayın altyapısı bu ülkede bulunuyor.

Ülkemizde Nisan ayının ortalarında yapılan ihale ile dijital yayıncılık frekansları dağıtıldı. RTÜK tarafından yapılan düzenlemeye göre 2015 yılı sonu itibariyle karasal analog yayınların kullanımı durduruluyor. İhale sonucunda 11’i HD olmak üzere 33 kanal ücretsiz olarak karasal dijital yayın yapmak üzere frekans aldı.

{pagebreak::1}

Karasal dijital yayının avantajları

Uydu ve analog yayından farklı olarak karasal dijital yayında antenin bir yerleri görmesine gerek bulunmuyor. Hatta bu teknoloji anten gerektirmediği için yayını almak için USB stick ya da settop box türevi bir cihaz yeterli oluyor.

Alıcının yayın yapan yeri görme zorunluluğu olmadığından kapalı mekanlarda ya da hareket halinde iken bile televizyon yayınları alınabilecek. Yani otobüs ya da otomobilde televizyon izlemek artık sıkıtı olmaktan çıkıyor. Ayrıca uydu sistemlerinde pahalı ve masraflı olan HD yayınlar daha uygun maliyetlerle karasal dijital yayında yapılabiliyor. Örnek vermek gerekirse karasal dijital yayında tek bir frekans üzerinden 4 farklı kanal yayın yapabiliyor.

Ayrıca USB bellek benzeri alıcılarla bilgisayar gibi cihazlar üzerinden de televizyon yayınları izlenebilecek. Uydu ya da analog yayınlarda çok kolay olmayan bu kullanım şekli dijital karasal yayında mümkün hale geliyor.

Yukarıda da anlattığımız gibi karasal dijital yayın hem izleyiciler hem de yayıncılar için birçok avantajı da beraberinde getiriyor.

Destekleyen televizyon var mı?

Ülkemizde kullanılacak olan dijital karasal yayın standardı DVB-T2. Halen bazı televizyonlarda bütünleşik olarak bu teknoloji desteği bulunuyor. Ancak bu ürünlerin sayısının çok fazla olduğunu söylemek mümkün değil. Öte yandan eski televizyonlar için Settop box adı verilen özel kutularla bu yayınlar da izlenebilecek. Yani eski televizyonları kullanmaya devam edeceğiz.

Uydu sistemleri çöpe mi atılacak?

Birçok kullanıcının aklına gelen soru ise uydu sistemlerine ne olacağı. Şimdilik uyduları kullanmaya devam edeceğiz. Halen birçok kanal uydu üzerinden yayın yaptığı için bu durum bir süre daha devam edecek. Ancak uzun vadede (birkaç sene içinde) uydu yayınlarının azalacağını söyleyebilirim. Hatta birçok televizyon kanalı birkaç sene sonra uydu yerine dijital karasal yayını tercih edip, uydudaki yayınları sona erdirebilir.

Alıcıların fiyatları ne olur?

Şimdilik satılan dijital karasal uydu alıcısı bulunmadığından net bir fiyattan bahsetmek zor. Yaklaşık bir hesapla USB bellek şeklinde olan alıcıların 40-50 TL fiyatının olacağını öngörüyoruz. Settop box olarak tabir edilen uydu alıcısına benzer dijital karasal yayın alıcılarının ise 80-150 TL aralığında bir fiyata sahip olmaları bekleniyor. Elbette bu rakamlar tahmini ve kesin değil.

Boşa çıkan frekans ne olacak?

Karasal analog yayından boşalan frekansın ise 4G için kullanılması gündemde. Avrupa ülkelerinde bu frekans 4G’ye tahsis edildiğinden ülkemizde de benzer bir durum olacağı düşünülüyor. Konuyla ilgili resmi bir açıklama yapılmamış olsa da böyle bir adımın ülkemizde de atılacağını düşünmemek için bir sebep yok.

Ülkemizde neredeyse her hanede bir televizyonun bulunduğu düşünülürse dijital karasal yayıncılığın birçok kavramı değiştireceğini söyleyebiliriz. Hareket halinde iken yayınları alabilme, yayın yapılan yeri görme zorunluluğunun olmaması ve birden fazla kanal için aynı frekansı kullanabilme imkanı karasal dijital yayınları cazip hale getiriyor.

Karasal dijital yayında kumanda sıralaması

Yapılan ihalede kumanda üzerindeki kanalların sıralaması da belli oldu. İşte bu sıralama:

• 1-Kanal D
• 2- FOX
• 3- Star TV
• 4- Turkuvaz Aktif TV
• 5- Kanal Türk
• 6- Samanyolu TV
• 7- Show TV
• 8- Haber Türk

Konuyla ilgili görüşlerini sorduğumuz Turkcell TV Ürün Müdürü Uygar Boynudelik şunları söyledi:

RTÜK’ün çizdiği yol haritasına göre Mart 2015’den sonra Türkiye’de analog TV yayıncılığının sonuna gelmiş olunacak. O tarihten sonra şifresiz yayınlanan kanallar için bile her hanenin bir DVB-T2 alıcıya ihtiyacı olacak. RTÜK’ün birkaç hafta önce yayınladığı araştırmaya göre toplamda 3 milyon yakın hanenin dijital yayını izlemek için alıcıya ihtiyacı olacak. Devletin bu konuda vatandaşa yardımcı olmak için bir takım aksiyonlar alması bekleniyor. Dijitale geçişle eskisine göre çok daha kaliteli yayın alınacak, ayrıca radyo spectrumu çok daha verimli kullanılabilecek. Birkaç hafta önce yapılan ihale ile yayıncılar lisanslarını aldılar. Geçişten sonra geleneksel çatal anten ile 11 tanesi HD olmak üzere toplam 33 kanal uygun alıcı ile ücretsiz izlenebilecek.

:: Karasal dijital yayınları nasıl değerlendiriyorsunuz?