Uzun yıllardır motor konusu Türkiye içerisinde büyük bir tartışma konusu oldu. Bu nedenle bize de en çok sorulan ve merak edilenler arasında yer alıyor. Diğer haberlerimizden farklı olarak giriş gelişme ve sonuç kısmını atlayıp cevabı direkt olarak paylaşıyoruz. Evet, Türkiye uçak motoru yapabiliyor.
Fakat nasıl yapıldığı, lisans altında mı yoksa özgün projelerle mi yapıldığı ve hangi hava araçlarında ya da füzelerde kullanıldığı ile kimlerin bu konuda lider olduğunu merak ediyorsanız bu konulara da değineceğiz.
Türkiye uçak, helikopter, füze ve İHA motoru yapabiliyor!
Türkiye, uzun bir süredir savunma sanayii alanında kendine yetebilen, başka bir deyiş ile kritik ihtiyaçlarını karşılayabilen bir ülke olmaya çalışıyor. Aslında bu hedef 99 yıl önceki kuruluşuna, hatta çok daha öncesine dayanıyor. Fakat tarih kısmı apayrı bir konu.
Şu anda Türkiye, özel sektörün ve teknoloji transferlerinin de büyük katkıları ile birlikte hem pistonlu hem jet motor üretimi yapabiliyor. Burada özellikle TUSAŞ’ın çatısı altındaki TEI (TUSAŞ Motor Sanayii) ön plana çıkıyor. Fakat Kale Grubu gibi bu alanda önemli ve kritik yatırımları olan şirketler de mevcut.
Milli Muharip Uçak, ABD’nin kimseye vermediği F-22 ile aynı güçte olacak!
TEI ise şu anda sektörün parlayan yıldızı. Özellikle de uzun yıllardır F-16’larda kullanılan General Electric’in F110 motorunun lisans anlaşması altında a’dan z’ye montaj, test ve tamir faaliyetlerini yürütüyor. Yalnızca Türkiye de değil, Umman ve Suudi Arabistan gibi ülkelere de hizmet sağlayabiliyor. Bu kapsamda ise 325’den fazla F110’a temas ettiğini, dolayısıyla bu projeden gelen büyük bir bilgi birikimine sahip olduğunu biliyoruz.
Tabii buna benzer birden fazla projesi bulunuyor. Örneğin AH-64 Apache helikopterlerinden MH-60M Black Hawk’a kadar birçok helikoptere güç veren General Electric Aviation’ın T700-GE-701D motorunu, kendi konfigürasyonları ile T700-TEI-701D olarak üretebiliyor. Yani montajın bir adım ötesine giderek yedek parça üretimine kadar birçok şeyi yapabiliyor.
Fakat bunlar belirttiğimiz gibi lisans altında yapılan çalışmalar. Bunların yanı sıra 10 farklı kendi özgün ve lisans hakları elinde olan yani yerli ve milli motor projesi bulunuyor. İçlerinde en bilindik olanı ise ANKA ve Bayraktar TB2 SİHA’larında kullanılan (40+ adet, sayısı artıyor) TEI-PD170 (Turbodizel havacılık motoru).
Diğerlerinden de kısaca bahsetmemiz gerekirse, TEI-TS1400 (Gökbey helikopterinde kullanılacak Turboşaft motor), TEI-PD180ST, TEI-PD222ST (Anka-S, Akıncı, TB3 ve Aksungur’da göreceğiz), TEI-TJ300 (Orta menzilli gemisavar füze motoru), TEI-TJ90, TEI-PG50, TEI-PG50S, TEI-TP38 ve TEI-TJ35 şeklinde toplam 10 proje mevcut. İlgili motorları incelemek için burayı tıklayabilirsiniz. Buraya bir ek olarak Kale tarafından geliştirilen KTJ-3200 turbojet motorunun da Atmaca ve SOM füzelerinde kullanacağı bilgisini ekleyelim.
Bu projelerden bir kısmı hayata geçti ve şu anda sahadaki hava araçlarında etkin bir şekilde kullanılıyor. Bir kısmı ise test aşamasına kadar geldi ve montaj işlemini bekliyor. Fakat bunların dışında da henüz kendine kaynak bulamamış veya projesinin temelleri atılanlar mevcut.
Örneğin TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Milli Muharip Uçak için F-22’de kullanılan Pratt & Whitney F119 (F119-PW-100 varyantı) motoru ile aynı gücü üretebilecek, yani 35 bin pound itkiye sahip olacak bir motor geliştirebilecek seviyede olduklarını söyledi.
Tabii bu tip projeler bir iki yıldan ziyade en az 5 ila 15 yıl arası bir sürede yapılabiliyor. Dolayısıyla MMU beklenildiği gibi 2023-24’te hangardan çıkıp 2025’te ilk uçuşunu gerçekleştirir ve de 2028-30 arasında hizmete girerse burada dışarıdan alınan motorlar kullanılmak zorunda kalınacaktır.
Zira Akşit tarafından belirtilen motor için henüz bir kaynak aktarılmadı ve ekip kurulmadı. Zaten bu bahsettiğimiz kaynak da bir gecede aktarılabilecek bir şey değil. Öyle ki bu işi 50 yıldır yapan ABD’li şirketler bile yeni bir motor geliştirmeye kalktıklarında en az 2-3 milyar doları gözden çıkartıyor.
Türkiye özeline bakacak olursak, şu anda kamu ve özel şirketlerin motor yapabileceğini ve de yaptıklarını açık ve net bir şekilde görüyoruz. Fakat olası bir hava aracı için özel sipariş üzerine bir motor yapmak belirttiğimiz gibi 5-10 yıl gibi süreleri ve milyarlarca dolar kaynağı gerektiriyor.
Bu nedenle şu anda geliştirilen her projede yerli motor olmayışının sebebi, hem zaman (TSK’nın acil ihtiyaçları) hem de maliyet açısından (Türkiye’nin ekonomik durumu) karşılanamıyor oluşu diyebiliriz. Bu nedenle üretime hazır ve oturmuş sanayii ile motor dışı parçaları üreterek motoru dışarıdan almak çok daha hızlı ve uyguna mal oluyor. Ancak herkesin bildiği gibi bu seçim sonucunda da olası bir ambargo her zaman için söz konusu.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi yorumlarda bizlerle paylaşmayı unutmayın!
Ufak atsaydıniz inanacaktık
Azıcık zekan olsaydı bu lafı söylemezdin
Eziklik hissettiğinden yazmış
Eziklik dıygusundan ne zaman kurtulacaksınız
Türk insanı zekidir iyi yönlendirme yapılırsa her seyi yapilir
Senin gibi korkaklar ve hainler yüzünden bu zamana kadar geri kaldık artık yok olsanizda ülke kurtulsa
Mahmut Aksit sapina kadar vatansever bir Türk evladi. Herseye muktedirdir. Kasmayin kendinizi.
Yurt dışında çalışan bilim insanlarımızı görmeyen gözleriniz neyi arar?
Toplu iğne yapıyoruz desek de yine inanmazsın fakat yapabilecek bir şey yok sizin durumunuz için
Kozmik odayı mehter, ezan, bayrak korosuna talan ettirdikleri ve bütün sırlarımızın ortalığa saçıldığı gün bittik biz.
Bu batı hayranlığı dan ne zaman kurtulacaksınız.Kör inançla teslim oluyorsun.7000 paund itkisi olan art yakıcıyla 10 .000 pound itki üreten jet motoru üretildi hazır. Kızıl elma da motor hazır, aksungur dan sonra gelecek jet İHA da kullanılacak.
Ufakla yetinme büyük düşün ufkun genişler
üreten herkesin ayağına taş değmesin.
Raptor sen gördüğüne bile inanmayacak kadar zeka sahibisin
TF6000 gibi onemli bir projeyi yazmayi unutmussunuz.
Esas Devlet unuttu, hiç bir şey yapılmadı..
an itibariyle TF6000 üretildi, art yakıcılı TF10000 ise tasarlandı. türkiyede hiçbir sektörde olmadığı gibi projeler saat gibi işliyor, azıcık vatanımızın vatansever mühendislerine güvenmeyi de öğrenmemiz lazım. seçime kadar ne yapıldı kardır, sonrasında zaten tüm projelere çomak sokacak abd ve israil
Temel Kotil, Mahmud Akşit ve özellikle İsmail Demir gibi siyasetende olsa yalan söylemeyecek , mevki ve para peşinde koşmayacak olan bilim adamlarımızın sözleri beni ikna etmektedir. Bulunduğumuz bu zaman içinde savunma sanayiimizin gereksinimleri doğrultusunda gerekli birçok motoru üretiyor olmamız çok sevindirici ve gurur verici. Ülkemiz askerî vesayet ve feto belasından kurtulduktan sonra çok değerli işler becerdi yüksek teknoloji devrini yakaladı. Allah dahada kolaylaştırsın. Herşeyin en iyisini üretmeyi milletimize nasip etsin.
Motor ha deyince olucak birşey olsa şuan dünya milletlerinin yarıdan çoğu yapıyor olurdu. Kaldiki üç beş ülke yapıyor sadece benim bildiğim. Bu işe inanmak ve azimle çalışmak işin temeli. Para nasıl olsa bulunur. Bize içimizdeki hainler engel olmadıkça herşeyi üretiriz de inşallah. Türkiye sadece kendi uçağını değil nükleer bomba da yapmalıdır. Çünkü bu ülkenin dokunulmazlik karinesi olucaktir.
Başlamak bitirmenin yarısıdır.Yeter ki vazgeçmeyelim.
Hadi bismillah daha ileri basarilara.
Olayları ve gelişmeleri bir mühendis olarak takip ediyorum. Biraz konuyu siyaset üstü bakmak lazım.
İyi şeyler yapılıyor. Amerikan Lockheed frmasında en az 50.000 mühendis çalışıyor.
Bizde daha 3000 civarı. Her projeye 3000 mühendis dersek gerisini siz düşünün. Tusaş sıfır km mühendisler toplayıp eğitip sisteme dahil ediyor. Hak eden derece yapan gençleri. Gençler zehir gibi ve önleri açıldığında neler yapabileceklerini düşünemezsiniz bile.
Temel ve Mahmut hocayı vizyonlarından dolayı bir mühendis olarak tebrik efiyorum.
Helal sana ihtiyacımız ne varsa yapın
Durmak yok yola devam
Uçak motorunu yapamayan bir devlet ayakta duramaz .Amerika ve İngiltere güvenilmez ülkeler Bekamiz. İçin tehdit ülkeler.Mutlaka kaynak aktarılması.
Bir zamanlar kurduğumuz uçak fabrikaları kapatan, silah fabrikalarını yok eden hatta Bandırmalı Talebelerin uzaya raket göndermelerinin önünü kesen kişilere,
Ellerimi açıp Fatiha okuyamıyorum
Sen domatesi patlıcanı köyünde yetiştirip ilçelere satarsan köyüne pata akar ama sen patlıcanı domatesi ilçelerden alır eve getirirsen ozaman da paralar ilçelere akar yani kısacası bir adam evlenirse evide olur arabasıda aileside ama bir adam dost edinirse ne arabası olur ne evi ne ailesi bizim başımız dakiler bekar malisef
Yerli her türlü motor üretim çalışmalarımıza son sürat devam etmeliyiz, dünyada kaba kuvveti olanın sözü geçiyor, insan hakları vs. bu kavramlar bir ülkenin, başka bir ülkeye baskı aracı olarak kullanılıyor, bu dünyaya insani nizam verecek başka bir millet tanımıyorum…..
Önceliğimiz tfx olmalı. Para verip alacağımıza kendimiz bir an önce üretmeliyiz.
Ben ne deyim istiyorum ki ulkemerseyi kendi uretsin kimseye el açmasın fakat bizim seçip meclise gönderdiğimiz vekillerin devlette yüksek ve kritik konumda milletin ve ülkenin güvenliğini düşünmek yerine ceplerini düşünmeleri içler acısı bir hiristiyan bir yahudi devlette göreve başlarken inandığı kitaba el basarak yemin ediyo bizimkiler and iciyo sanki çay iciyolar
Türkiye’nin jeopolitik ve stratejik konumda olması nedeniyle, bağımsızlığını koruması1. görevidir. ABD, AB, ÇİN VE RUSYA gibi diğer etkenler nedeniyle temel hayati yatırımlarından asla vazgeçemez..!
Yerli sermaye mi???
Yapılsın şu meret motor.Gerekirse milli bir kampanya başlatalım.Başkalarına neden muhtaç yaşıyoruz.Biz şerefli bir milletiz.Bunu başaracak ZEKA en çok bizde var.
Geç 5 15 seneyi devrim arabaları 15 senedemi yapıldı önemli olan kafa ve maddiyat kafa tek başınada yeter kxmaddiyat kafayı takip eder ama yöneticilerde oda yok
Ben aç kalmaya razıyım yeterki kaynak aktarılsın yerli olsun bizim olsun kimseye muhtaç olmayalım satar parasını çıkarırız
Ambargolarla yaşamaya alıştık artık. Örtülü veya aleni ambargolardan kurtuluşumuz ancak bir gün demokratik, hukukun ve adaletin üstünlüğüne bağlı ve güçlü bir devlet olursak mümkün olacak.
Bu ülke yaptığı motorları raptor gibi karaktersizlere takıp cehenneme yolladığında işlem tamamlanmış olacaktır.
Bizim savunma sanayimizi yerli hale getğrmekten başka seçeneğimiz yok. Maliyet bu konuda ikinci planda. Defalarca ambargo yemiş bir ülke olarak kendimiz üretmeye mecburuz.
Yerli uçağımız üretime başlayana kadar ABD uçak satmak istemiyor Rusyadan veya başka devletlerden belirli bir sayıda uçak almamız şart
Suriyelilere harcadığınız paranın 10’da birini motora harcasaydınız şuan TFX için motor sorunu kalmazdı
Türkiye uçak motoru yapabilecek kapasitesi varda nicin amerikan uçak motoru ve İngiliz roysroys uçak motorunu kullanmak için can atıyor.
Yerli uçak motorunu yapın yapın
Büyük Atatürk’ün istikbal göklerdedir sözünü içselleştirerek,azimle çalışarak ülkemizi hak ettiği seviyeye getiririz inşaallah.
1976-77 İzmir Motor Teknik Lisesi mezunuyum.O yıllarda aklım fikrim uçak mühendisi olmak idi. İTÜ deki uçak mühendisliği bölümüne girecek pyanı alamadım. Ve İstanbul D.M.M.Akademisi Kocaeli Makine Fakültesi’ ne kaydolup, 1982 kış döneminde mezun oldum. Yıldız Üniversitesi’nin o zamanki adı İstanbul D.M.M.A. idi. 1970 li, 80 li, 90 lı yıllarda Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin programında uçak, helikopter, ve motorlarını imal etmek yoktu! Olsa idi, bugüne kadar çok yol alınırdı! Zira, 1978 de staj yaptığım NASAŞ Alüminyum Sanayi şirketi Airbus ve Boing fabrikalarına uçak ana iskeleti ve gövdesinde kullanılmak üzere Titanyum ile güçlendirilmiş özel Alüminyum alaşımlı rulo levhalar ihraç ediyordu. Kendimizi hiç küçümsemeyelim. Kale grubu başından beri F-35 Lightening savaş uçaklarının pek çok motor parçasını üretip ABD’ye ihraç ediyor! Ve ABD, aynı şartlarda ve maliyetle üretim yaptıracak alternatif firma bulamadığı için, Türkiye’yi projeden çıkardığı halde, Kale Grubu ile çalışmaya devam etti ve devam ediyor. İngiliz Rols Royce firması ile ortak uçak motoru tasarım ve üretime hazırlık, fabrika kurulum çalışmaları devam ediyor! Yüksek maliyetler bir gerçek! Ancak, Türkiye bu konuda yalnız değil! Bu projeyi destekleyen en az 20 dost ve kardeş ülke var ve birlikte BAŞARACAĞIZ ! İlk üretilecek olan MMU’larda F-16 motorları çift olarak kullanılacak. Devamında yerli motor kullanılacak! Bunun anlamı, motor yuvası ve uçağa bağlantı kısımları F-16 motoru ile benzer olacak! Eminim BAŞARACAKLAR! Mühendis kardeşlerime sonuna kadar güveniyorum. Bu güven, iş ve inşaat makineleri konusunda yaşadığım pekçok tecrübe ile sabittir. Kendinize güvenin. BAŞARACAĞIZ !
i
Tam anlamıyla motor üretimi yok. Anlattığınıza göre 10 ila 15 yıl gibi bir süre var. Bir de motorla bu iş bitiyor mu. Elektronik ve yazılım var. Çip ve işlemci sorunu çıkar. İşlemci üreten kaç ülke var. En basiti otomotivde çip sorunu var. Üretim olmadığı için sektör zorda.
Şu an da tr motor olarak jet motoru çalışmaları devam ediyor
Gayretle çalışmaya devam edilmeli
Biran once American mallarindan kurtulmamiz lazim.cunku bize dost degiller vede istedigimizi hicbir zaman vermeyecekler.
hasan bulanık
İnşallah devamı gelecek başarmak basacağım diye yola çıkan larıñ dır
Kaynak bulmak kolay
Gereksiz yapılan o kadar cok yatırım varki
Hepsi israf bunlara harcanan paralar böyle hayati önem taşıyan işlere ayrılsa yeterde artar bile
İnanın o kadar cok örnek verebilirim ki
F22’de kullanılan, en az 35 bin pound güç üretecek yerli motorlar yapmak zorundayız ki bizi yönetenler, sorumlular maalesef bu konuda çok geç kalmışlardır. Eğer uçak, helikopter, siha, füze ve benzeri çok önem arz eden teknolojilerin motorlarını yerli olarak yapamazsak başkalarının önünde diz çöküp yalvarmaya devam ederiz maalesef.
Her ne sebeple olursa olsun araştırma, geliştirme ve üretim açıdından gerekirse millet olarak bizde elimizden gelen madi yardımı yapmaya hazırız bu projelen ülkemizin güvenliği ve prestiji açısından hayati öneme sahip.
Bazi metallerin tr de olmayisi bu isi yavaslatiyor.
Ülkemizde uçak motoru dahil her türlü motor yapılmalı gecmisde çok görüldü bu anpargolar parasını verip aldığımız tankı PKK ya karşı kullanamassin diyen Almanya’ya biz bunu parayla satın aldık isdedigimiz yerde ve zamanda kullanırız bile diyen olmadı Türkiye’ye heruretici anpargo koyuyor neden en isdenmiyen ülke olduğu için işlerine gelmediği için zaman alsa dahi pahalıya çoksa dahi yapılmalıdır bence tüm çalışandan tüm emeklilerden ayda on TL yada yirmi TL bir yıl kesildin yeterki bunları yapın
Bir an önce yerli motor üretmeliyiz. Ekonomimiz yeterli değil açıklaması çok komik. Para lazımsa milletçe veririz..
Bir an önce yerli motor üretmeliyiz. Ekonomimiz yeterli değil açıklaması çok komik. Para lazımsa milletçe veririz..