Günümüzde radyasyon kelimesini popüler kılan asıl sebep, çevremizde radyasyon yayan sayısız materyallerin var olması.
Bu ürünlerin insan bedeni için nasıl bir anlam ifade ettiği çok önemli. Uzaktaki bir arkadaşımızla saniyeler içerisinde bağlantı kurabiliyor olmamızın, bir tıklama ile ulaşabildiğimiz sınırsız bilgiye ulaşabilmenin verdiği mutluluğun acı sonuçları da oluyor ne yazık ki. Bu mutluluk sonsuz sürmeyecek maalesef.
Radyasyonun ne gibi etkileri var?
Radyonun insan vücuduna olumsuz etkilerine yönelik çok sayıda çalışma bulunuyor ve günümüze yaklaştıkça bu ilginin arttığını görüyoruz. Bilinen en tehlikeli yönü elektromanyetik alanların (EMA) lösemi dahil bir çok kanserin oluşma riskini artırabilmesi. Özellikle çocuk yaş grubunda elde edilen veriler, oldukça korkutucu.
Çalışmalar, özellikle 14 yaş altı çocukların yüksek gerilim akımlardan olabildiğince uzak bölgede yaşamasının zorunlu olması gerektiğini gösteriyor. Uluslararası Kanser Araştırma Merkezi (IARC) yüksek gerilim hatlarını kanserojen sınıflandırmasında 2B grubunda değerlendiriyor. Bu grup; o etkenin hayvan deneylerinde kanser yaptığına dair yeterli verilerin var olduğunu, insan deneylerinde ise kısıtlı verilerin o etkenin kanser yaptığını gösteriyor.
Konutun eski bir yapı olması, konutun yüksek gerilim hattına yakınlığı, konutta kullanılan elektrikli cihazların tipi ve sayısı gibi faktörler maruziyet derecesini etkileyen önemli belirleyiciler.
Maruziyetin belirlenmesi konusunda ülkemizde sınırlı çalışma bulunmakta ve bu çalışmalardan biri de Ankara’da yapılmıştır. Çalışmada yüksek gerilim hatları izdüşümündeki ortanca değer 9,1 mG (0,91 T) olarak bulunuyor. Bu değer 10 mG üzerinde ise tehlikeli demek oluyor. Bu da Ankara’da yapılan bu çalışmanın, pek de masum olmadığını gösteriyor bize.
Konu hakkında çok sayıda çalışmanın varlığından yukarda bahsetmiştim ve şimdi bu konuda ön plana çıkan çalışmalara bakalım.
Konuyla ilgili öne çıkan çalışmalar
2000 yılında yapılan bir çalışma ile maruziyet seviyesine göre yapılan çalışmalarda genel olarak; 0,4μT’nın altındaki maruziyet ile artmış çocukluk çağı lösemileri arasında yeterli kanıt bulunmamasına karşın 0,4μT ve üstünde maruziyetlerde çocukluk çağı lösemi riskinin 2 kat arttığı saptanmıştır. (Ahlbom ve diğ., 2000)
Birçok çalışmada çocukların maruziyetini belirlemek için yatak odalarında EMA ölçümü de yapılmıştır. Yatak odalarında manyetik alan seviyesi 0.4 μT ya da daha yüksek olanların referans kategori (manyetik alan seviyesi altında 0.1 μT) ile karşılaştırıldığında çocukluk çağı lösemilerinden AML ve ALL için riskin 2.6 ve sadece ALL için 4.7 kat arttığı saptanıyor. (Kabuto ve diğ., 2006)
Riskin daha düşük maruziyetlerde de var olduğunu gösteren çalışmalar da bulunuyor. Almanya’da 0-14 yaş arası 514 olgu ve 1301 kontrol üzerinde yürütülen olgu-kontrol çalışmasında gece boyunca 0,2 μT ve üstündeki maruziyetin akut lösemi riskini 3,2 kat arttırdığı bildiriliyor. (Schüz ve diğ.,2001)
2000 yılında İngiltere’de gerçekleştirilen bir olgu- kontrol çalışması, çocukluk çağı kanserleri ile enerji hatlarına yakın yaşama arasında ilişki bulunmamıştır. (UK Childhood Cancer Study Investigators, 2000)
İngiltere ve Galler’de yapılmış çalışma, 0-14 yaş grubundaki 9700’ü lösemi olmak üzere 29081 kanserli olgu ve aynı sayıda kontrol grubunda yürütülmüştür. Bu olgu-kontrol çalışmasında, lösemi açısından doğumlarındaki ev adresleri yüksek gerilim hattına 200 metreden daha yakın olanların 600 metreden uzak olanlara göre 1,69 kat (95% güven aralığı 1.13 -2.53); 200-600 metre arasındaki uzaklıkta olanların ise 1.23 (%95 güven aralığı 1.02 -1.49) kat risk altında olduğu bildiriliyor. (Draper ve diğ., 2005)
İran’da yapılan başka bir çalışmada, yüksek gerilim hatlarına 500 metreden daha yakın yaşayan çocuklarda akut lösemi riskini 8,8 kat (95% güven aralığı 1,74-58,4), ortalama 0,45 μT’dan fazla maruziyetin ise 3,6 kat (95% güven aralığı 1,11-12,39) arttırdığı gösteriliyor. (Feizi ve Arabi, 2007)
Bu çalışmalar enerji iletim hatlarına yakın yaşamın, özellikle çocukluk çağı lösemileri için önemli bir risk olduğunu göstermekte ve EMA kaynağına yakın yaşamın sağlığı olumsuz etkilediği tezini desteklemektedir.
Konuyu destekleyen diğer çalışmalar
*1993 yılında çocukluk çağı kanserlerini inceleyen bir çalışma ile yüksek gerilim hatlarından 50 metre uzaklığa kadar olan alanlar içerisinde yaşayan çocuklarda lösemi de artış tespit ediliyor(Feychting ve Ahlbom, 1993).
*1982 yılında yapılan bir başka çalışmada, elektrik hatlarının beyin kanserine neden olduğu saptanmıştır(Wertheimer, 1982).
*1993 yılında yapılan ve sonucu itibariyle büyük bir yankı uyandıran bir çalışmada, elektrik hatlarında çalışanların beyin kanserine yakalanma oranının 7 kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir(Şeker, 1993).
*1994 yılında yapılan diğer bir çalışmada, yüksek gerilim hatları ve elektrikli ev aletlerinin kanser riskini artırdığı gözlenmiştir(Markov, 1994).
*1994 yılında Frey’in yaptığı çalışma ile günlük yaşamda maruz kalınan EM alanların beyin tümörlerini; özellikle erkeklerde, lösemi ve akut myeloid lösemiyi arttırdığı rapor edilmiştir(Frey, 1994),
*1997 yılında yüksek gerilim hatlarına 100 metrelik mesafe içerisinde yaşayan yetişkinler üzerinde yapılan incelemede lösemide artış bulunuyor(Li, 1997).
*Kanada’da yapılan bir çalışmada çocukluk çağı lösemi hastalığı ile elektromanyetik alana maruz kalınması arasında ilişki olduğu görülüyor(Green ve Miller, 1999).
*2005 yılında yapılan çalışmaya göre, yüksek akımlı elektrik hatlarına 0-600 metre aralığında oturanlarda lösemiye yakalanma oranında artış olduğu saptanıyor(Draper, 2005).
Sonuç olarak:
Teknoloji günümüzün olmazsa olmaz parçası haline gelmiş durumda ama unutmamak gerekir ki hayatımız, çok daha değerli bizim için; sevdiklerimiz için.
Referanslar:
1) Weisstein, Eric W. “Radiation”. Eric Weisstein’s World of Physics. Wolfram Research. Retrieved 2014-01-11.
2) “Radiation”. The free dictionary by Farlex. Farlex, Inc. Retrieved 2014-01-11.
3) International Agency for Research on Cancer. IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risk to humans. IARC 2002; vol. 80.
4) Li C, Mezei G, Sung FC, Silva M, Chen PC, Lee PC et al. Survey of residential extremely-low frequency magnetic field exposure among children in Taiwan. Environ Int 2007;33: 233-8.
5) Vaizoğlu SA, Göcgeldi E, Tekbaş ÖF, Güler Ç. Bir Büyükşehir Belediyesi sınırlar içerisinde yüksek gerilim hatalarına bağlı düşük frekanslı elektromanyetik kirlilik düzeylerinin incelenmesi. XI Ulusal Halk Sağlık Kongresi, 23-26 Ekim 2007, Denizli, Kongre Kitabı, s.229, 2007.
6) Ahlbom, A., Day, N., Feychting, M., Roman, E., Skinner, J., Dockerty, J., Linet, M., McBride, M., Michaelis, J., Olsen, J.H., Tynes, T., Verkasalo, P.K., (2000) A pooled analysis of magnetic fields and childhood leukaemia, British Journal of Cancer, 83(5), 692–698
7)Kabuto M., Nitta H., Yamamoto S., Yamaguchi N., Akiba S., Honda Y., Hagihara J., Isaka K., Saito T., Ojima T., Nakamura Y., Mizoue T., Ito S., Eboshida A., Yamazaki S., Sokejima S., Kurokawa Y., Kubo O. (2006) Childhood leukemia and magnetic fields in Japan: a case-control study of childhood leukemia and residential power-frequency magnetic fields in Japan, Int J Cancer, 119(3),643-50.
8) Schüz, J., Grigat, J.P., Brinkmann, K., Michaelis, J., (2001) Residential magnetic fields as a risk factor for childhood acute leukaemia: results from a German population-based case-control study, Int J Cancer, 91(5),728-735.
9)UK Childhood Cancer Study Investigators, (2000) Childhood cancer and residential proximity to power lines, Br J Cancer, 83(11), 1573-1580
10) Draper, G., Vincent, T., Kroll, M.E., Swanson, J., (2005) Childhood cancer in relation to distance from high voltage power lines in England and Wales: a case-control study, BMJ, 330:1290-1295.
11) Feizi, A.A.,Arabi, M.A.,(2007) Acute childhood leukemias and exposure to magnetic fields generated by high voltage overhead power lines-a risk factor in Iran, Asian Pac J Cancer Prev, 8(1):69-72.
12) Çok Düşük Frekanslı Elektromanyetik Radyasyon ve Sağlık Etkileri. Türkkan, A. ve Pala, K. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, 2009
13) Yerleşim bölgelerinden geçen yüksek gerilim hatlarının etkileri. TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Bülteni. sf. 35-38. Şubat 2016
Yazan: İntern Dr. Mehmet GÜNATA
Böyle yazılar yazın.
araştırmacı habercilik budur. tebrikler Mehmet GÜNATA ve shiftdelete. evimin yüksek gerilim hatlarından, trafolardan ve duman – kimyasal dolu caddelerden uzak olmasına dikkat edeceğim elimden gelirse
İşte bu gibi şeyler gerçekten çok lazım ve devamı gelmeli. Okunmalı okutulmalı. İnsanlar teknoloji diye tutturmuş gidiyor.
çok kaliteli bir haber olmuş eline sağlık başkan
Baskan helal olsun sana intern lugu bi kenara koyup bunlari yaziyorsun valla feyz aldim sende umarim bana da nasip olur tek onerim daha sade acik bir dille yazarsan daha fazla okuyucuya ulasirsin.
BCok bilgilendirici bir yazi olmus. Bizi bu konuda aydinlattiginiz icin cok tesekkürler…
Böyle haberler kalitenizi arttırır. Belki yeni çıkan bir telefonun haberi kadar okunmaz ama bu haberler insanlara daha çok şey kazandırıyor.
Sakarya Maltepe'de oturuyorum. Evlerin üzeri, her yer yüksek gerilim hattından oluşuyor. Yandık biz 🙁
Turkiyeye gereken iphone7nin ozellikleri degil böyle faydalı makaleler devam devam devam
Böyle bilgilendirici yazilarinizin devamini dilerim çok beğendim bu yazinizi
evet boyle bir konu hakkinda birinin bilgi almasi icin guzel. ama merakimdan sorucam diyelim evet oluyo, nolcak? hepsini koparıp aticakmisiniz?
Devam
Sasirttiniz.Takdir ettim. Bilgilendirici kaliteli bir yazi olmus.
Çok iyi yazı. Ayrıca dehşet verici. Kanserle mücadele mi edilmek isteniyor? İşte buradan başlanmalı.
güzel bi haber içeriği üzüntü versede teşekkürler sdn.
vallahi tebrik ederim. ilk defa bu şekilde atıfta bulunan bir makale okudum türk sitelerinde. paylaşacağım linki.
Bu sitede okuduğum en faydalı haber.. Yazar İntern Dr. Mehmet GÜNATA teşekkür ederim.
iyi tamamda zaten bunlarda olan etki çoğumuzun evindede var baz istasyonuna çoğu kişi zararlı der ama asıl zararlı olan cep telefonu ki o da bir alıcı verici istasyonudur yanımızda taşıyoruz ayrıca wifi modemler router ve access pointler ve kablolar her yerdeler her şey elektronik ve arabalar her çalışan motor belli bir radyasyon yayar ama önemli olan fazla bir miktarda olmaması ama artık kaçacak bir yer yok her yerde maruz kalıyoruz ayrıca kesinlikle etkisi vardır hiç yok denemez ama şu an çoğu kişi beslenme yaşam tarzı gibi konular insan hayati için daha tehlikeli eğer yazın güneş ışığına maruz kalırsanız ondaki etkide çok yüksek hatta en tehlikeli olanı hastanelerde maruz kalınan x ışınları tomografi röntgen falan ki asıl tehlikeli ve iyonlaştırıcı olan odur ona çok dikkat edilmeli ama pek dikkat edilmiyor aynı gün aynı ya da farklı hastanelerde çok sayıda tomografi falan çekimi yapılıyor ayrıca intern dr diye bir ünvan yoktur tıpkı yard. doç gibi ya da extern doktor gibi
TRAŞ MAKİNALARI için manyetik alan seviyesi ölçüp karşılaştıran bir haber yaparsanız harika olur. böylece piyasadaki en güvenli traş makinasını öğrenmiş oluruz
Bence herşey düşünceyle başlar ve gelişim gösterir. Öncelikle radyasyonu benimsemeliyiz bünyemize zarar verici değil bizi güçlendiren bir şey gibi görmeliyiz böyle düşünürsek beynimizde vücuduma buna göre sinyaller gönderir ve zararı olmaz tıpkı dişiniz ağrıdığında ağrımadığına kendinizi ikna edip ağrıyı hafiflettiğimiz gibi…saygılar…
air tube kulaklıklar kabloda elektrik değil ses ilettikleri için manyetik dalgalar başımızdan uzak kalır diyorlar ? haberi yapılır umarım.