Son günlerde gündemde olan 20’li yaşlar challenge trendine, 20 yıl önce teknoloji başlığında dahil olduk. Aslında bu teknolojik gelişim Z kuşağı için belki de masalsı bir söylence. O dönemi yaşayanlar için ise o masalsı dönüşüm hayatın rutin bir parçasıydı.
20’li yaşlar challenge: 20 yıl önce teknoloji neredeydi?
Milenyumla birlikte bilgisayarların çökeceği, bilgisayarlar yüzünden ekonomilerin büyük bir kaos yaşayacağı söylencesinin üzerinden henüz bir yıl geçmişti. Bilgisayar teknolojisiyle en haşır neşir olanlarımız bile bu teorinin gerçek olmasından korkuyordu.
Beklendiğinin aksine bilgisayarların çalışmaya devam etmesi ise belki de teknolojide yeni bir dönüm noktasıydı. Bir taraftan bilgisayar teknolojisi gelişiyor, diğer taraftan da taşınabilir cihazlar yavaş yavaş hayatımıza girmeye başlıyordu. Bundan tam 20 yıl önce teknoloji dosyamızda ilk durağımız ise iPod.
MP3 çalar teknolojisinde iPod devrimi
Doksanların sonuna doğru ortaya çıkan MP3 çalarlar, kısa sürede çirkin CD çalarların yerini aldı. Dijital müziğin yükselişi ile birlikte yeni bir çağın da kapısı aralanıyordu. Apple ise bu yeni teknolojiye farklı bir yerden bakmaya karar verdi.
Bugün yüzyılın dâhileri arasında sayılan Steve Jobs, doksanların sonunda Apple’a geri dönüş yapmıştı. iMac atağı sonrası ise Apple iPod ile geleceğin nereye evrileceğinin ilk ipuçlarını verdi.
MP3 çalarlar çok kullanışlı olsa da, küçük LED ekranlarda şarkıyı seçmek ve seçenekler arasında dolaşmak oldukça zordu. iPod ise yuvarlak bir kontrol mekanizması ile tek elle her şeyi kontrol edebilme imkanı tanıdı. Ekranı rakiplerine göre oldukça büyük olan cihaz, büyük beğeni topladı.
Buna karşın Sony, Creative gibi rakipler ses kalitesi açısından her zaman iPod’un bir tık önünde yer aldı. Ancak bu atak sonrası hem Sony hem de diğer rakipler daha büyük ekran ve daha kullanışlı kontrol tuşları tasarlamaya başladı.
Apple’ın iki yıl sonra iTunes’u devreye sokması da tam da iPod devrimi ile aynı zamana denk geliyor. Bu küçük adımlar akıllı telefon devriminin de ayak sesleriydi.
Bugün ise iPod gibi MP3 çalarların yerini cep telefonlarında kullandığımız Spotify, Deezer gibi müzik uygulamaları aldı. 20’li yaşlar challenge için iPod belki de 2001 yılının en önemli teknolojik gelişmelerinden biri.
20 yıl önce teknoloji: 2001 yılının bilgisayarları
Yirmi yıl önce teknoloji dosyasında bilgisayarların evlere girmeye başlaması en önemli gelişmelerden biriydi. O dönemde Türkiye’de bilgisayara ulaşmak lüks olmaktan çıkmaya başladı. Ancak Türkiye’nin girdiği ekonomik buhran ve dolar kurunda yaşanan ani artış bu canlanmayı bir süre geciktirdi. Peki ama Türkiye’de dahil tüm dünyada bilgisayarın herkesin evine ulaşmasını sağlayan dengeler nelerdi?
Kişisel bilgisayarların 1980’li yıllarda ortaya çıkması sonrası, bilgisayar teknolojisi yavaş yavaş halka inmeye başladı. Ancak doksanların sonu itibariyle bilgisayar toplama kavramı hayatımıza girdi.
İşlemci piyasasında Intel, geçmişten aldığı güçle piyasayı domine etmeye çalışıyordu. AMD ise bu dominasyonu yıkmak için ters mühendislikle tüm dengeleri kısa sürede değiştirdi.
Ekran kartlarında ise Nvidia, 3dfx şirketini satın almasıyla piyasada önemli bir avantaj elde etti. ATI ise uzun süre bu rekabette ayakta kalmaya çalıştı. Hem işlemci hem de ekran kartı rekabeti ise çok daha uygun fiyat ve daha yüksek performans anlamına geliyordu.
Türkiye’de de 1990’lı yılların sonlarına doğru evlere kişisel bilgisayarlar girmeye başladı. Bu akım 2000’li yıllarla birlikte çok daha hızlandı.
ADSL internet altyapısı ise ilk olarak 2003 yılında Türkiye’de kurulmaya başladı. Bu yatırımı sağlayan temel nedenlerden biri de bilgisayar kullanımının ülkemizde yaygınlaşması. Bugün ise bilgisayar teknolojisinde masaüstünün varlığı devam etmesine rağmen, dizüstü bilgisayarlar pastadan daha büyük pay almaya başladı. 20’li yaş challenge çerçevesinde dönemin bilgisayar teknolojisinin bu değişimi dönemi yaşayanlar için oldukça hayret verici.
MacOs X ve yeni iMac modelleri
Apple, Steve Jobs ile yeniden hayata döndüğü bu yıllarda Macintosh bilgisayarlarını da yeniledi. iMac adlı bu yeni modeller 1998 yılında karşımıza çıktı. 2001 yılında ise çok daha gelişmiş bir işletim sistemi ile güncellendi.
iMac G3 modelleri renkli CRT monitörleri ile akıllara kazındı. Apple, 2001 yılında ortaya çıkan MacOs X 10.0 işletim sistemi ilk olarak bu bilgisayarlar da kullandı.
Bu yeni işletim sistemi, Apple’ın yeni yüzünü oluşturan ve bugüne kadar devam eden gelişimin de ilk adımıydı. Kod adı Cheetah olan ilk MacOs X ile birlikte Apple, bilgisayar dünyasında da adından söz ettirmeye başladı. Kısacası 20 yıl önce teknoloji dosyamızda, bugünün teknoloji devi Apple henüz yeniden ayağa kalkma dönemindeydi.
Windows yeni işletim sistemi XP ile sahalara geri döndü
Windows 95 ve 98 ile devam eden başarılı işletim sistemi geleneğini ME (Millennium Edition) ile sekteye uğrattı. Büyük bir hayal kırıklığı olan işletim sistemi sürekli çökmesi ve hatalarıyla kullanıcıları kısa sürede çileden çıkardı.
Microsoft ise piyasada var olan gücünü yitirmemek adına 2001 yılında bu işletim sistemini yenileme yolunu seçti. Windows XP adlı bu yeni işletim sistemi, efsanevi 98’in bile yerini aldı. Hatta Windows 10 piyasaya çıktığında bile halen XP kullananlar vardı.
Microsoft, Windows XP ile birlikte bilgisayar dünyasında tek güç haline geldi. Yine doksanların sonunda Explorer ile Netscape gibi büyük bir rakibi egale eden firma, 2001 sonrasında da durmadan yoluna devam etti.
Oyun konsolu piyasasına yeni oyuncu: Xbox
Microsoft için 2001 yılı büyük önem taşıyor. Bir tarafta XP ile neredeyse küllerinden yeniden doğan firma, yeni atılımların da peşine düştü. Oyun konsolu piyasasında Sony, PS2 ile kartları yeniden dağıtmaya başlamıştı.
Koltuğu Nintendo’dan tamamen alan Japon firmanın rakipsiz kalması ise doğa kanunlarına aykırıydı. Microsoft işte bu boşluğu Xbox markasıyla doldurmak istedi. Hali hazırda DirectX ile oyun sektöründe yer alan Microsoft, donanım tarafında daha da güçlenme pişindeydi.
DirectX temelli bir konsol üreten firma, bilgisayar oyunlarının gelişmesi için de yeni imkan tanımış oldu. Kısa sürede önemli bir başarı sağlayan konsol, firma için ilk olmasına rağmen 25 milyon satış rakamına ulaştı.
Bu dönemde oyun konsolu piyasasının güçlü oyuncularından Nintendo’da boş durmuyordu. Gamecube adlı konsolla PS2 ve Xbox ile yarışan Nintendo, eski günleri aratan bir satışa ulaştı. Konsolun satışları 21 milyon seviyesinde kaldı.
20 yıl önce teknoloji dünyasında yaşanan bu gelişme aslında oyun konsolu piyasasını da kökünden değiştirdi. Doksanların sonunda tahtını Sony’ye kaptıran Nintendo şimdi ise Microsoft karşısında tutunamamıştı. Uzun süre sessiz kalan firmanın piyasayı sallaması için ise 5 yıla ihtiyacı vardı.
Teknolojide 20’li yaşlar challenge dosyamızda Microsoft’un değişimi günümüze kadar uzanan yeni bir teknoloji dünyasının da kapılarını araladı.
20 yıl önce teknoloji: Cep telefonları değişmeye başlıyor
Bugün cep telefonu teknolojisi dediğimiz zaman aklımıza akıllı telefonlar geliyor. Ancak takvimler 2001 yılını gösterdiğinde kameralı telefonlar bile henüz deneme aşamasındaydı.
Aslında bugün lazer yazıcılarla tanıdığımız Kyocera, 1999 yılında ilk kameralı cep telefonu modelini üretmeyi başardı. VP-210 Visual adlı bu telefon 0.11 Megapiksel çözünürlüğünde bir ön kameraya sahipti.
Kameralı telefonlar için diğer deneme ise Samsung’tan geldi. O dönemde piyasada adını duyurmaya başlayan firma, SCH-V200 ile kameralı telefonlar için önemli bir adım attı. Ancak hem Kyocera hem Samsung, çekilen fotoğrafları telefon üzerinde gösterebilme özelliğine sahip değildi. Bunu başaran ise Sharp J-SH04 modeli oldu.
20 yıl önce teknoloji açısından cep telefonu sektörüne damgasını vuran gelişme ise Sony ile Ericsson’un birleşmesi oldu. Bugün için anlam ifade etmeyen bu ortaklık akıllı telefon devrinin ilk yıllarına kadar devam etti. Bugün halen devam eden Xperia akıllı telefonları da adını bu ortaklıkta ortaya çıkan telefonlara borçlu.
BitTorrent ve P2P teknolojisi
Bugünlerde eskisi kadar kullanılmayan P2P dosya paylaşım teknolojisinin temelini Bram Cohen 2001 yılında attı. Açık kaynak kodlu olarak geliştirilen bu teknoloji, bilgisayarların internet üzerinde yaptığı bir tür dosya paylaşım programı.
Korsan film, müzik indirme sitelerinin çokça başvurduğu bu ilk torrent yazılımı işte tam da 20 yıl önce ortaya çıktı. Ancak BitTorrent’i geliştiren Cohen, telif davaları yüzünden 2005 yılında kaynak kodlarını kapatmak zorunda kaldı.
BitTorrent kullanıcılara sadece bir paylaşım programı sunduğu için telif davalarında yakasını kurtarmaya başardı.
Aynı dönemde lisanssız müzikleri listemesiyle büyük gelir elde eden Napster, korsan döneminin en büyük kurbanıydı. Tam olarak 1999 yılında kurulan platform, davalar nedeniyle 2001 yılında iflasını verdi. Yine Pirate Bay’de 2014 yılında büyük bir polis baskınına uğradı. Ancak korsan paylaşım sitesi hayatına kaldığı yerden devam ediyor.
Korsan paylaşımının tavan yaptığı, disklerin yerini CD’lerin hatta flash disklerin almaya başladığı bu yıllar, bugünün teknolojisi için de ilk adımların atıldığı yıllar oldu. 20 yıl önce teknoloji yolculuğunu nasıl buldunuz? Yorumlarınızı ve katkılarınızı bekliyoruz.
{{user}} {{datetime}}
{{text}}