Hatırlarsanız bir grup bilim insanı geçtiğimiz yıl Mars göllerini keşfettiğini ileri sürmüştü. 2018’de yapılan ve 2020’de yayımlanan bu çalışma büyük heyecana neden oldu. Çalışmaya göre, göller Mars’ın güney kutbundaki yeraltında bulunuyordu. Bu, oldukça önemli bir keşifti. Çünkü suyun olduğu yerde hayat da vardır. Yani en azından gezegenimizde durum böyle. Bu yüzden soğuk, kuru Mars’ta bilim insanları su bulgularına rastlayınca oldukça heyecanlandı. Ancak şimdi yeni çalışmalar önceki araştırmayı reddediyor.
Uzay yarışında rekabet kızışıyor. Amazon ve Blue Origin kurucusu Jeff Bezos, NASA'ya tam iki milyar dolarlık teklif yaptı.
Mars gölleri değil aslında kil!
2018’deki çalışma ESA Mars Express Orbiter‘ın topladığı radar verilerine dayanıyor. Çalışmayı, İtalya’daki Ulusal Astrofizik Enstitüsünden Roberto Orosei liderliğindeki ekip yürütmüştü. Radar sinyalleri, örneğin, taşa ve buza nüfuz eder ve malzemeye bağlı olarak sinyalleri farklı şekilde yansıtır. Güney kutbunda, ışınlar çok parlak bir şekilde yansıdı. Bu da sıvı suyu gösteriyordu. Mikroplar için olası yaşanabilir ortam heyecan vericiydi.
Bununla birlikte, geçtiğimiz ay üç yeni çalışma yayımlandı. Mars’ın güney kutbunun altındaki yeraltı gölleri hakkında şüphe uyandırdı. Kızıl Gezegen, sıvı su aramak için oldukça zor bir yer. Su buzu bol olsa da, yüzeyde sıvı olacak kadar sıcak olan herhangi bir su, Mars’ın ince atmosferinde buhara dönüşmeden önce sadece birkaç dakika dayanır.
Yeni çalışmanın baş yazarı York Üniversitesinden Isaac Smith çalışma hakkında konuştu. Smith’e göre, Kızıl Gezegen hakkında şu anda bilinenler göz önüne alındığında, Mars’taki bu noktada sıvı su oluşumu için ısı ve tuz gerekli. Ekip, Mars’ın güney kutup bölgesinde var olduğu bilinen kil minerallerinin bu radar yansımalarının nedeni olduğunu belirtti.
Bilim insanları, kimyasal bileşimi diğer kil türlerine göre volkanik kayaya daha yakın kil türü smektit minerallere (montmorillonit) odaklandı. Montmorillonitler, aşınmış volkanik kayaçlar suyla etkileşime girdikten sonra hafif kimyasal değişikliklere uğradığında oluşuyor. Bu killer büyük miktarda su tutuyor. Smektitler Mars’ta son derece bol miktarda bulunur ve çoğunlukla güneyde yoğunlaşır.
Araştırmacılar smektitleri laboratuvarda eksi 43 santigrat derecede soğuttu. Mars’ta benzeri soğukluklar var. Su yüklü smektitler, diğer malzemelerle karıştığında bile MARSIS‘in tespit ettiği türden parlak radar yansımaları üretti. Smith ve meslektaşları, Mars’ın güney kutbundan toplanan önceki kızılötesi verileri analiz etti. Orada da smektit izleri buldular.
Ekip, Mars’ın güney kutbunda, bölgenin suyla kaplı olduğu sıcak dönemlerde smektitlerin oluştuğunu öne sürüyor. Bu su yüklü killer daha sonra su buzu altına gömüldü. Yani verilere daha yakından bakan bilim insanları artık sinyalleri suyun değil kilin oluşturduğunu düşünüyor. Böylece, göl hipotezini çürütmüş oldular.
