Günümüz internet dünyasında özellikle sosyal medya platformlarında paylaşılan bir bilginin, sahte olma olasılığı çok yüksek. Bu sahte bilgiler son kullanıcı tarafında zararsız gibi görünse de, sağlıktan finansa kadar kritik birçok alanda ciddi sorunlara neden olabiliyor. Son günlerin ana gümdem konusu: Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaşta gerçeklik payı olmayan birçok fotoğraf ve bilgi servis ediliyor.
Beş yılı aşkın süredir internet üzerindeki şüpheli bilgileri tespit ederek doğruluğunu açıklayan Teyit, seçimler, felaketler, pandemi, kriz anları ve gündem başta olmak üzere pek çok alanda karşımıza çıktı.
Kriz anında şüpheli bilgiler nasıl teyit edilir?
- Google Haritalar: Karşılaştığınız görsellerin konumunu haritada bulmak için harita uygulamalarını kullanabilirsiniz.
Teyit.org’un bu işlemi nasıl yapacağınızı anlatan bir rehber içeriği de var: https://teyit.org/google-haritalar-yardimiyla-nasil-iz-sureriz
- YouTube DataViewer: Karşılaştığınız bir videonun eski tarihli olup olmadığını anlamanıza yardımcı olabilecek bir araç.
- Audacity: Aynı sesin kullanıldığı farklı çatışma görüntülerindeki sesleri doğrulamanızı sağlayabilir.
- FlightRadar24: Sivil uçakların rotalarını ve kalkış-varış saatlerini takip etmeye yarayan açık kaynaklı bir araç. Merak ettiğiniz herhangi bir sivil uçağın
- Plane Flight Tracker: Askeri uçakların rotalarını konu edinen iddiaları araştırmak için kullanılabileceğiniz bir araç.
- Marine Vessel Traffic: Askeri gemilerin rotalarını incelemenize yardımcı olabilecek bir araç.
- Plates Mania: Araç plakalarından doğrulama yapmanızı sağlayan bir internet sitesi.
- MetaData2Go: Paylaşılan görüntüleri bu internet sitesine yükleyerek meta data bilgilerine ulaşmanız mümkün. Bu sayede fotoğrafın çekildiği tarihten, hangi makine ile çekildiğine kadar birçok detaya ulaşmak mümkün.
- Google Fact-Check Tools: Bir kişi ya da konu hakkında paylaşılmış teyitli bilgileri bulmanızı sağlar.
- Google ve Yandex Çeviri: Çatışmanın yaşandığı bölgedeki dillerde paylaşılan gelişme ya da iddiaları çevirebilmek için kullanabilirsiniz.
- Tersine görsel arama: Karşılaştığınız şüpheli görselleri Google görselleri ve çeşitli araçları kullanarak analiz edebilir, böylece asıl kaynağına ulaşabilirsiniz.
Tüm bunlara ek olarak şüpheli bilgilerin tespiti için Teyit.org’un tavsiyeleri şu şekilde;
Güncel haberleri ve gelişmeleri güvenilir kaynaklardan takip etmek için Google arama komutlarından faydalanabilirsiniz.
- https://teyit.org/teyitpedia-rehber-googlei-etkin-kullanmak-icin-10-yol
Bellingcat’in hazırladığı Rus askeri araçları izleme ipuçları rehberine göz atmanızı öneririz.
- https://www.bellingcat.com/resources/how-tos/2022/02/08/tracking-russian-military-vehicles-on-the-move/
Rehber: Bir “Son dakika gelişmesi!” nasıl doğrulanır?
- https://teyit.org/son-dakika-gelismesi-sirasinda-olay-yerinden-oldugu-belirtilen-bir-video-nasil-dogrulanir
