Cep telefonu teknolojisi insanlığın iletişim kurma çabasının en modern hali olarak karşımıza çıkıyor. Bugün ise bu iletişim çabası telefonla konuşmanın çok daha ilerisinde. 19. yy’da ortaya çıkan ses yoluyla iletişim önce telgrafın daha sonrasında ise 19 yy. sonlarında ise telefonun hayatımıza girmesini sağladı. Telefonların kablodan bağımsız hale gelmesi ve cep telefonu teknolojisi için ise 20. yy sonlarını beklememiz gerekecekti. İşte sizler için derlediğimiz cep telefonu tarihi dosyamızın ilk kısmı:
Cep telefonu teknolojisi ve tarihi gelişimi
Cep telefonu adlandırması aslında ilk zamanlar bu teknolojiyi tanımlamak için biraz komik kaçıyordu. Mobil telefon ya da Türkçe haliyle taşınabilir telefon ilk modeller için çok daha doğru bir tabir. Zamanla teknolojinin gelişmesiyle ceplerimize girmeye başlayan bu teknoloji, son 10 yıllık süreç içinde akıllanıp çok daha vazgeçilmez bir teknoloji haline geldi.
Sizler için dönemine damga vuran cep telefonu modelleri ve teknolojik anlamda bu konuda öncülük eden modelleri bu dosyada bir araya getirdik. İşte dünden bugüne cep telefonu teknolojisi:
Motorola Dynatac 8000X
İlk cep telefonu ile tanışmamız 1980’li yılları buldu. Bu yıllardan itibaren kişisel bilgisayarların ortaya çıkması ve cep telefonu gelişimi yeni bir kişisel bilgi çağının habercisiydi.
İlk ortaya çıkan cep telefonları aslında araç telefonlarından halliceydi. Aynı dönemlerde ortaya çıkan araç telefonları, henüz mobil telefon devrimi öncesi dönemin en önemli teknolojilerinden biriydi.
Bu araç telefonu modellerinin uzun yıllardan beri kullanılan telsiz teknolojisi ile bir araya gelmesiyle birlikte, yeni bir çağın da kapısı aralanmış oldu. Kablodan bağımsız hale gelen bu ilk telefonlar pek cebe sığacak boyutlarda değildi.
İlk cep telefonun mucidi ise Motorola’da çalışan Martin Cooper’dı. Cooper tarafından şirket yönetimine 1973 yılında sunulan bu ilk cep telefonu prototipi, şirket yönetimi tarafından oldukça beğenildi. Bu ilk prototip oldukça hantal ve 1 kg’dan daha ağır bir yapıdaydı.
Motorola, bu prototip üzerinden ilk ticari cep telefonu modeli olan Dynatac 8000x modeliyle 1983 yılında karşımıza çıktı. İlk cep telefonunun prototipten, ticari bir ürüne dönüşebilmesi için 10 yıl Ar-Ge yapılmış ve 100 milyon dolar gibi yüksek bir bütçe ayrılmıştı.
Dynatac 8000X fiyat olarak o zamana göre de lüks bir seviyede karşımıza çıktı. Tam tamına 3.995 dolardan satışa sunulan cep telefonu 800 gram ağırlığında 300 mm x 44 mm x 89 mm boyutlarına sahipti. Sadece LED göstergesi bulunan telefonda ekran bulunmuyordu. Telefonun bu hiçbir cebe sığmayacak boyutlarının yanında yaklaşık 15 cm uzunluğunda anteni de rahatsız ediciydi.
Motorola bu modelden sonra cep telefonu tarihi açısından bir çok başarısız denemelerle karşımıza çıktı. Dünyanın ilk dijital telefonu Motorola International 3200, ya da pil ömrünün çok kısa olması sorununu ortadan kaldırmak için geliştirilen Bag Phone. Büyük ve hantal yapıda olan bu telefon modelleri, Kuzey Avrupa’da telekominikasyon sektöründe tecrübe sahibi Nokia ve Ericsson gibi firmaların önünü açacaktı.
Telefonlar küçülmeye başlıyor: Nokia 1011
Motorola, Dynatac 8000X sonrası, MicroTAC 9800X telefonuyla bir ilki daha gerçekleştirdi. İlk defa kapaklı bir cep telefonu üreten firma, bu sefer telefona küçük ve tek satırlı 8 karakterli bir LED ekran eklemişti. Ağırlık olarak da neredeyse 8000X’in yarısı kadardı. Kısacası o dönem için dünyanın en hafif ikinci cep telefonu modelydi.
Telekom teknolojisinin bir anda gelişmesi ve büyük bir pazar haline gelmesi bu teknolojiye yatırım yapan firmaların bir anda büyümesini sağladı. Kuzey Avrupa’da yükselişe geçen Nokia ve Ericsson ise cep telefonu teknolojisi açısından önemli bir devrim gerçekleştirilecekti. Aslında Nokia’da ilk başlarda pek başarılı olmayan, taşınması çok zor modellerle pazara girmişti. Ancak firmanın adını duyuran model 1011 oldu.
İlk defa Nokia 1011 ile cep telefonu gerçek anlamda kelime anlamına yaraşır bir boyuta ulaşmaya başladı. Tabii ki bu telefonun uzunluğu da 195 mm gibi bir yapıdaydı. Bu açıdan da henüz ideal boyutlara ulaşılmış değildi. Buna rağmen 1992 yılında Nokia, seri olarak bu telefonun üretimine geçti. Kısa sürede taşınabilir yapıda olan bu ilk cep telefonu, Nokia için de önemli bir devrimdi. Yine SMS devrimi de ilk defa 1011 ile karşımıza çıktı.
Ericsson sahneye çıkıyor
Ericsson aslında cep telefonu üretimine ilk geçen şirketlerden biriydi. HotLine Pocket adlı bu telefon 1987 yılında üretildi. Ancak küçük bir alanda iletişim sağlayan bu model GSM teknolojisine sahip değildi. Şirketin GSM standartlarında olan ilk cep telefonu ise 1992 yılında ortaya çıktı. Ericsson GH172, yine bir HotLine telefonu olan NH 72 modelinin GSM versiyonuydu. Bu teknoloji sayesinde telefon üreticileri, dünyanın dört bir yanıyla belli bir frekans standardı çerçevesinde iletişim kurabiliyordu.
Böylece cep telefonları da gerçek anlamda sınırları aşan bir iletişim çağının temellerini atmış oldu. Ericsson’da ilk GSM hatlarının oluşumunda büyük katkısı olan firmalardan biri. İskandinavya üzerinde yapılan bu ilk GSM denemeleri, cep telefonu tarihi açısından dönemlerine damga vuran iki büyük şirketinin neden İskandinav kökenli olduğunu da açıklıyor.
Türkiye’nin ilk cep telefonu: Ericsson GH337
Ericsson 1992 yılında ilk GSM telefonu ile piyasaya merhaba demiş olsa da, tüm dünyada ses getiren model 1994 yılında piyasaya sürülen GH337 oldu. Türkiye’de de ilk kullanılan cep telefonu olan model, 1000 dolar gibi bir fiyatla karşımıza çıkmıştı. Bu model aynı zamanda Ericsson tarafından geliştirilen ilk dijital cep telefonuydu. Tek satırlık ekranının yanında en önemli özelliği ise sağlam olamsıydı. Cep telefonları için o dönemlerde en önemli özellik sağlam olmasıydı. Bu da Ericsson ve Nokia’nın uzun süre pazarda önemli bir paya sahip olmasını sağladı.
Tabii ki telefonun bu kadar pahalı olmasının belli nedenleri vardı. Telefonun kulaklığı bugün de ses tasarımı konusunda lider firmalardan biri olan Bang of Olufsen tarafından yapıldı. Yine o dönemde cep telefonlarının en büyük sorunu şehrin göbeğinde bile çekmemesiydi. Çoğu üretici bunu uzayan antenlerle çözmeye çalışırken, Ericsson yüzlerce yıllık telekom tecrübesiyle, altın kaplama bir anten geliştirmişti.
Ancak Ericsson tasarımcıları bu telefonla önemli başarılar kazansa da, SMS teknolojisinin önem kazanmasıyla birlikte tek satırlı GH337 ekranı kullanıcılara çok küçük ve kullanışsız gelmeye başladı.
IBM Simon – İlk akıllı telefon denemesi
IBM, gerçekten de hem bilgisayar tarihi için hem de tek bir modelle bile olsa cep telefonu tarihi için önemli bir firma. IBM tarafından geliştirilen bu ilk akıllı telefon, dokunmatik yapıda ve basit bir işletim sistemine sahipti.
Dokunmatik ekranı bugünkü anlamda el algılayabilen bir yapıda değildi. Bir dokunmatik kalemle karşımıza çıkan telefon, aslında avuç içi bilgisayarların da atası sayılır. Telefon görüşmesi yapabilmenin dışında faks özelliği de bulunan Simon, çağrı cihazı olarak da kullanılabiliyordu.
Simon, ilk defa takvim, elektronik posta, ajanda, dünya saatleri, not defteri, gibi uygulamaların yanında oyun da barındıran ilk cep telefonuydu. IBM Simon daha sonradan metin tahmin edebilen yazılımı ile de o günden bugünün teknolojisine göz kırpan önemli bir modeldi.
Her ne kadar Simon gibi ilk dokunmatik yapıda olmasa da, daha da bilinen bir akıllı telefon denemesi de Nokia’dan geldi. O dönemlerde de cep telefonlarına büyük paralar yatıran iş insanları için bütün firmalar özel modeller geliştirme peşindeydi. Nokia 9000 Communicator tam da bu sebeple ortaya çıktı.
Tabii ki IBM Simon‘ın etkisini de göz ardı etmemek gerekiyor. Intel 860 işlemcisini kullanan Nokia 9000 Communicator, katlanabilen bir yapıya sahipti. Nokia bu tür akıllı telefon denemelerine uzun yıllar devam etti. Bu telefonun en büyük özelliği ise klavyesinin olması ve açılınca büyük bir ekran ile karşımıza çıkmasıydı.
Kapaklı ve kızaklı telefon çağı
Ancak 1996 yılı için başka sürprizler daha karşımıza çıktı. Motorola kapaklı ilk cep telefonu sonrası tamamen kapanabilen, istiridye kapak dediğimiz ve Razr’ın atası kabul edilen Motorola StarTac ile karşımıza çıktı. Böylece gerçek anlamda kapaklı cep telefonu da tarih sahnesine çıkmış oldu.
Nokia ise kapaklı telefon yerine farklı bir atılım peşindeydi. İlk kızaklı telefon olan ve Matrix filminde de karşımıza çıkan Nokia 8110 1996 yılında ortaya çıktı. Ergonomik bir tasarıma sahip olan telefon hafif eğimliydi ve kolayca yüzünüze oturan bir yapıya sahipti.
Yine bu yılda ortaya çıkan kapaklı telefon Ericsson GF768 ise rakiplerine göre daha ağır ve hantal bir yapıdaydı. Şirketin küçük LCD ekran inadı ise devam ediyordu. Buna rağmen telefon kapaklı telefonlar arasında başarı kazandı.
Ericsson 1999 yılında ise kapaklı telefon pazarına iki ayrı modelle girdi. Bunlardan T10 çok daha uygun fiyatlı ve renkli yapıya sahipti. Ancak T28 World kapaklı olmasının yanında çok küçük yapısıyla gerçek anlamda cepte taşınabilecek kadar küçük ve 83 gr ağırlığıyla dünyanın en hafif cep telefonu ünvanının da sahibi olmuştu.
NEC, yine bilgisayar ve cep telefonu tarihi açısından önemli değişimler yapan ilginç firmalardan biri. 1996 yılında tanıtılan Mova N103 Hyper, özelleştirilebilir zil seçeneği olan ilk cep telefonu modeli olarak tarihe geçti. Çok basit bir özellik gibi gelse de 1996 yılı için bu büyük bir devrimdi. Ancak bu yeniliğin keyfini piyasanın büyükleri sürecekti.
Nokia’nın yükselişi
Ericsson, Nokia karşısında önemli bir rakip olsa da Finli üretici, çok daha farklı bir kulvarda yarışıyordu. Rakiplerinin aksine trend belirleyen firma, ilk yükselişini 2110 ile yaptı. Nokia 1110 ile iyi bir başlangıç yapsa da, uzayan anteni ve hantal yapısı bir süre sonra firmanın yeni bir strateji sergilemesini sağladı.
Nokia cep telefonu modelleri için önemli bir temel model olan 2110, Lityum-İon pil kullanmaya başlayan ilk modellerden biriydi. Ancak bu teknoloji biraz pahalı olduğu için çok kısıtlı bir pazarda sunuldu.
Telefonun asıl pili ise 2000’li yıllara kadar kullanılmaya devam eden NiMh pillerdi. Telefonun ortasında yer alan aşağı yukarı tuşları, 3110 gibi önemli telefonlara da ilham kaynağı olacak ve bu ikili tuş tekli bir onay tuşu haline gelecekti.
Nokia 2110 ile başlayan Nokia çağı asıl büyük sıçramayı 3110 ile gerçekleştirdi. Yön tuşları sağ tarafa taşınırken, orta kısma Nokia tasarımının temel öğesi haline gelen tek tuş yerleştirildi. 3110 ile birlikte Nokia büyük satış rakamlarına ulaştı. Özellikle yılan oyunu bu modelle birlikte hayatımıza girdi.
Bu modelden sonra karşımıza çıkan 5110 ise değiştirilebilir renkli kapaklarıyla karşımıza çıktı. Özellikle 1998 yılında kalın 4 santimlik modellerin olduğu pazarda 3 santimetre gibi ince yapısıyla ciddi bir satış rakamına ulaştı ve markanın en çok satan modellerinden biri oldu.
Bu dönemden sonra ise Nokia telefonlar küçülmeye başladı. Nokia 6110 ile birlikte artık avucumuza sığan yapıya kavuşan Nokia, asıl devrimi ise 8810 ile gerçekleştirdi.
Daha önce üretilen kızaklı 8110’un geliştirilmiş hali olan, Metal gövdesi ve kızaklı yapısıyla 8810 uzun yıllar cep telefonu kullanıcılarının gözdesi olarak kaldı. Yine bu modelin titanyum kaplı özel bir versiyonu ise ilk özel üretim telefonların da ortaya çıktığının habercisiydi.
Cep telefonu teknolojisi için yenilikler yılı: 1999
O dönemler için 2000 yılında tüm bilgisayarlar bozulacak efsaneleri dilden dile dolaşırken, Milenyuma bir kala, hem bilgisayar hem de cep telefonu teknolojisi büyük bir değişim içerisindeydi. Telefonlar için GPS teknolojisi pek de bilinmeyen sonra da adı duyulmayan Avrupa merkezli Benefon Esc ile karşımıza çıkmıştı.
MP3 çalar özelliği de ilk defa bu yılda şimdinin parlayan yıldızı Samsung ile karşımıza çıktı. Cep telefonu piyasasına yeni yeni merhaba diyen Güney Koreli kapaklı Uproar adlı bir modelle MP3 teknolojisini mobil ile buluşturdu.
Şimdilerde yerini yapay zekalı kelime tahminli klavye uygulamalarının aldığı, T9 teknolojisi ilk defa efsanevi 3210 ile 1999 yılında karşımıza çıktı. Nokia’ın ve tarihin en popüler telefonlarından olan model 160 milyon satış rakamına ulaşmıştı.
Bugün cep elefonu ve bilgisayarlar için tek bir internet olsa da, 1999 yılında ortaya çıkan WAP teknolojisi, cep telefonları için alternatif bir internet deneyimi sunuyordu. Bunun nedeni ise cep telefonlarının küçük ekranları ile o dönemin mobil internet nedir bilmeyen internetinin uyumlu olmaması.
Nokia 7110 ile karşımıza çıkan bu teknoloji sayesinde minicik bir ekrandan bir kaç dakika internete girmek bile faturada sürprizlerle karşılaşmanıza yetebiliyordu. Bu arada 7110 tasarımında kullanılan orta kısımda yer alan rulo sayesinde WAP sayfaları içinde sağa sola ve yukarı aşağı kolayca gitmek de mümkündü. 2000 yılıyla birlikte WAP tarayıcısı teknolojisini Ericsson’da kullanmaya başladı.
Ancak tüm bunlar yaşanırken 1999 yılında cep telefonu piyasasına, televizyon üretiminde dünya devleri arasına giren, önemli bir panel üreticisi haline gelmiş olan Samsung girdi. Her ne kadar firma daha önce de mobil telefon üretmiş olsa da piyasaya ciddi anlamda adım atması 1999 yılını bulmuştu. O dönemde bile TV ve panel üretiminde ciddi üreticilerden olan Samsung, Japonya’da başlayan 1997 Asya ekonomik krizinden sıyrılmayı başarmıştı.
Ancak Samsung, yaşanabilecek başka bir krizden etkilenmemek için dış pazarda daha da kuvvetlenerek Asya pazarına bel bağlamadan büyümenin peşindeydi. Dünyanın interenete bağlanabilen ilk cep telefonu SCH-3500, kapaklı telefon piyasasında kısa sürede yükselecek şirketin ilk adımıydı.
Bu telefon sadece Kuzey Amerika bölgesinde satışa sunulmuştu ama Samsung daha o yıllardan ne kadar inovatif bir firma olduğunu böylece göstermişti. Telefon aynı zamanda ses komutuyla çalışan ilk telefonuydu.
Her ne kadar 200o yılında tanıtılsa da, Nokia 9210 Communicator, ilk renkli ekrana sahip cep telefonu olarak bu dönemde karşımıza çıktı. O döneme kadar küçülen, renkli kapaklı haller,yle karşımıza çıkan telefonlar ilk defa renkli ekranla sahneye çıktı. Bu da cep telefonu için yeni bir çağın habercisiydi. Klavyeli olan bu model bir nevi akıllı telefon sınıfında sayılabilir. 9000 Comminicator ile başlayan bu yolda ilerlemeye devam eden Nokia, önemli bir başarı da elde etmeyi başardı.
Yine 2000 yılı ile birlikte cep telefonu modelleri için tek kanallı zil sesleri yerini polfonik melodilere bırakmaya başladı. Nokia ve Samsung öncülüğünde hayatımıza giren bu teknoloji ile birlikte cep telefonu savaşları da kızışacaktı. Hem artık oyunda Güney Koreli ve uzun süredir elini ovuşturan yenilikçi bir rakip vardı.
Bu arada uzun süredir sesi çıkmayan Motorola’da renkli ekran ve sonrasında gelen cep telefonu kamerası özelliğiyle pazara çok daha güçlü dönecekti.
Cep telefonu tarihi gerçekten de bugün hayatlarımızı değiştiren akıllı telefonların temelini oluşturan önemli bir teknoloji. Sizler için bu ayrıntılı cep telefonu teknolojisi tarihine gelecek hafta cep telefonu kamera savaşlarıyla devam edeceğiz.
Bu arada yazımız 2000 yılında sona erdiği için daha sonradan piyasaya çıkan efsane telefonları da bir sonra ki yazımızda yer vereceğiz. Yine 2000 yılına damgasını vuran bazı modelleri de yazının ikinci kısmına bıraktık. Yazı dizimizi nasıl buldunuz, eski cep telefon modelleri arasında hangisi sizin için unutulmazdı? Yorumlarınızı bekliyoruz.
{{user}} {{datetime}}
{{text}}