Teknolojiye yön veren insanlar: Keşifler çağı
Yazımızın son bölümünü ise bilgisayara ve günümüz teknolojisine önemli katkıları olan tarihi isimlere ayırıyoruz. Bu isimlerin her biri teknolojiye bugüne gelmesini sağlayan büyük projelerin gelişiminde rol aldı.
Charles Babbage (1791-1871)
İngiliz matematikçi Babbage, 20. yy’da karşımıza çıkacak programlanabilir ilk bilgisayar fikrini ortaya atan mucit. 1830’lu yıllarda geliştirmeye çalıştığı günümüz hesap makinesinin atası olan çözüm makinesi, Babbage’nin önemli projeleri arasında. Bu çözüm makinesi aynı zamanda bilgisayarın atası olarak kabul görüyor.
Makine delikli kartlardan oluşan programlama komutlarıyla makinenin karmaşık aritmetik hesaplar yapabilecekti. Babbage, makineyi hiç tamamlayamadı. Ancak Charles Babbage‘nin 1937 yılında not defteri bulundu ve her şey bir anda değişti. Özellikle Babbage’in çözümleri ve hesaplamalarının ilk bilgisayar için önemli olduğu söyleniyor.
Dünden bugüne bilgisayar teknolojisi evrimi
Hayatımızın vazgeçilmez parçası olan bilgisayar teknolojileri bugüne uzun ve çileli yollarla ulaştılar. Bu yolculuğu sizler için derledik.Babbage, Fark Makinesi ve Analitik Makine adlı karmaşık iki makineyi geliştirmek için büyük çaba harcadı. Ömrü yetmemiş olsa da Analitik Makine 1945’te geliştirilen ilk bilgisayar kadar büyük olacaktı. Fark Makinesi 1989-91 yılları arasında yapıldı ve çok şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıktı. Fark makinesi, o günün elektronik hesap makinelerinin çözemediği 37 basamaklı sayılara kadar hesap yapabildi.
Charles Babbage, bilgisayarın temelini 19. yy sonlarında atmaya başlayan teknolojiye yön veren önemli insanlar arasında.
Nikola Tesla (1856-1943)
Sırp kökenli olan Tesla, 1884 yılına kadar Avusturya-Macaristan Krallığı’nda eğitim aldı. Nikola Tesla ilk iş hayatına da bu ülkede atıldı. Daha sonra ise Tesla Budapeşte’de bir Telgraf firmasında geliştirdiği çözümlerle kısa sürede dikkat çekti. Telefonun atası olarak görülen bir tekrarlayıcı ve bir amplifikatör geliştirdi ve Paris’e geçti. Burada Edison adına çalışan Tesla, aydınlatma çözümlerinde önemli deneyimler kazandı. İşte bu parlak deneyimler sonrası Edison şirketi Nikola Tesla’yı New York’a çağırdı.
ABD’ye göç eden Tesla, kablosuz elektrik aktarımı konusunda fikirleri ve aldığı patentlerle dikkat çekti. Özellikle fuarlarda yaptığı kablosuz elektrikle çalışan oyuncak gemi şovu dikkat çekiyordu. Belki de Tesla’nın en büyük dikkat çeken projesi de Tesla bobinleriydi. Nikola Tesla bu bobinlerle kablosuz bir şekilde elektriği taşımanın yolunu keşfetti. Ancak Tesla’nın tamamlamaya çalıştığı, kablosuz elektrik sağlayacak kulesi de sonradan tehlikeli bulundu ve yıkıldı.
O dönemde Edison ile giriştiği Alternatif akım (AC), Doğru akım (DC) savaşı Tesla’yı çok yordu. Patentler ve projeleri için de tüm yatırımları bitiren Tesla büyük bir bunalıma girdi. Bir otel odasında ölü bulunan Tesla’nın değeri ise sonradan anlaşıldı.
Bu trajik sona rağmen 1990’lı yılların sonlarına doğru Tesla’nın değeri anlaşılmaya başladı. Tesla’nın ilk uzaktan kumanda, kablosuz elektrik aktarımı ve ilk radar gibi yüzlerce farklı patenti bulunuyor. Nikola Tesla, proje ve patentleriyle dünden bugüne teknolojiye yön veren en önemli insanlardan biri.
Grace Hopper (1906-1992)
Charles Babbage’ın ilk adımını attığı bilgisayarın gelişimine en büyük katkılardan birini ise Grace Hopper yaptı. Hopper, ilk bilgisayarlardan olan Harvard Mark I ekibinde çalıştı. Ancak bilgisayarda kullanılan programlama makineye bağımlıydı.
Hopper ise makineden bağımsız ilk programlama dili olan FLOW-MATIC‘i geliştirdi. Bu programlama dili bugün halen kullanılan gelişmiş bilgisayar dili olan COBOL‘un atası. COBOL bugün halen ticaret ve iş yeri yönetimi gibi kritik alanlarda kullanılmaya devam ediyor.
Hopper, UNIVAC I bilgisayarının da geliştiricileri arasında. Grace Hopper, FLOW-MATIC programlama dilinin COBOL programlama diline dönüşmesinde de önemli rol oynadı. Bugün Grace Hopper, bilgisayar programcılığının atası kabul ediliyor. Bu anlamda Grace Hopper teknolojiye yön veren önemli insanlar arasında yer alıyor.
Alan Turing (1912-1954)
II. Dünya Savaşı sırasında Alman Enigma kodlarını kıran İngiliz matematikçi ve kripto ekibinin en önemli üyesiydi. Enigma için geliştirdiği Turing-Welchman bombe makinesi, ilk bilgisayar için de önemli katkı sağladı. Bu makine oldukça karmaşık olan Alman Enigma kodlarını çözmek için önemli bir katkıya sahip.
Alan Turing, ilk bilgisayarlardan olan Manchester Mark I geliştirilmesinde aktif görev aladı. Ayrıca, ilk bilgisayar motorlarından biri ACE’nin de tasarımında çalıştı. Ancak Alan Turing’in bilgisayar bilimine en büyük katkısı aslında günümüzde kendisini gösteriyor.
Turing Ödülü yapay zekanın fikir babasına gitti!
A.M. Turing Ödülü, sahibini buldu. Ödül, yapay sinir ağları ve derin öğrenme kavramlarını bilgisayar bilimine göre uyarlayan çalışmaları dolayısıyla Kanada asıllı Yoshua Bengio, İngiliz Geoffrey Hinton ve Fransız Yann LeCun arasında paylaştırıldı.Turing testi adını verdiği test ile bir makinenin zeki olarak nitelenmesinin sınırları çizildi. Buna göre bir makine, insanla girdiği diyalogda kişiye insan olduğuna inandırabiliyorsa zeki sayılıyor. Kısacası Alan Turing 1950 yılından bugüne kadar geçilemeyen yapay zeka testiyle önemli bir yere sahip. ChatGPT gibi yapay zeka chatbotları Turing testini geçen ilk yapay zekalar olarak tarihe geçti. Bu anlamda Alan Turing, geçmişten günümüze ışık tutan ve teknolojiye yön veren önemli insanlar arasında.