Her şeyden önce Linux, bir işletim sistem ideğil, açık kaynak kodlu bir işletim sistemi çekirdeğidir. Çeşitli kurumların Linux dağıtımlarını piyasada bolca bulabilirsiniz. Windows‘un kapalı bir işletim sistemi olması sizi ondan soğutuyorsa, veya Mac size kullanışsız geliyorsa, şansınızı Linux dağıtımlarında deneyebilirsiniz. Her türlü yeniliğe açık olan Linux, az bir kod bilgisi ile kullanıldığında ne kadar yetenekli olabileceğini gösteriyor.
Uzun süre Windows kullandıktan sonra Linux’a geçmek biraz zorlu bir süreç olarak görülmektedir. Gerçekten de yıllarca Windows kullanmış olan birisinin Linux’a ayak uydurması biraz zaman alabilir. Fakat her zaman bu sürecin travmatik olması gerekmiyor. Windows’tan Linux’a geçmeyi düşünenler için, işe yarayacağını düşündüğümüz bir yazı sunuyoruz.
{pagebreak::Dağıtım Nedir?}
Dağıtım Nedir?
Linux, Windows ya da Mac OS X serisi gibi tek başına satılan bir ürün değil. Piyasada Linux’ın birçok dağıtımı bulunmaktadır. Bu dağıtımlardan keyfinize ve kullanım amacınıza göre bir tanesini seçerek sisteminize Linux’ı kurabilirsiniz. Biz tabii ki Türk dağıtımı olan Pardus‘u öneriyoruz. Diğer popüler Linux dağıtımları ise Ubunutu, Fedora, Suse, Debian olarak sıralanabilir. Bunların dışında daha onlarca farklı dağıtım bulunabilir.
Hangi dağıtımı seçmeniz gerektiğine nasıl karar vereceksiniz? Bu sorunun cevabı aslında sizin kullanım amacınızda gizli. Kimi dağıtım donanımsal desteğe öncelik verirken, kimisi sadece multimedya üzerine yoğunlaşmış olabiliyor. Siz de, kendi kişisel kullanımınıza göre bu kararı kolayca verebilirsiniz.
{pagebreak::Hangisinden Başlamalısınız?}
Hangisinden Başlamalısınız?
Ubuntu, açık ara en popüler Linux dağıtımıdır. Linux’a yeni başlayanlar için de en çok Ubuntu tavsiye ediliyor. OpenSuse ya da Fedora da, başlangıç seviyesindeki kullanıcılar için ideal dağıtımlar. Eğer Windows Mobile İşletim Sistemi’ne sahip bir cep telefonunuz varsa ve Linux kullanmakta ısrarcıysanız, Mandriva‘yı öneriyoruz.
Tüm hepsi bir yana, Türklerin geliştirdiği Pardus da Linux dağıtımları arasında iyi bir yere sahip. Hem Türkçe olması, hem de ilgili dökümanlarına kolay ulaşılabilir olması, Türk kullanıcılarının Pardus’u tercih etmesini sağlayan en önemli iki etkendir. Sonuç olarak Linux dağıtımlarının neredeyse hepsi, ortak bir çekirdek kullanıyor. Dağıtımlar sadece, bu çekirdeğin etrafını saran kısım olarak düşünülebilir.
{pagebreak::Masaüstü Ortamı}
Masaüstü Ortamı
Şimdi burada, Windows mantığından sıyrılıyoruz. Linux dağıtımlarının farklı masaüstü ortamları bulunmaktadır. Bunlar arasında en popülerleri Gnome ve KDE olarak adlandırılabilir. Zira bu ikisi en fazla Vista ve OS X serisine benzeyen masaüstü ortamlarından biri. Diğer ortamlara XFCE, LXDE örnek gösterilebilir.
Bir masaüstü ortamını yüklediğinizde, memnun kalmazsanız diğerini denemek isteyebilirsiniz. Bunun için tüm işletim sistemini baştan kurmanıza gerek yok. Hatta aynı makinede farklı masaüstü ortamlara sahip olabilme imkanına sahipsiniz.
{pagebreak::Kurulum}
Kurulum
Linux kurulumu farklı şekillerde yapılabilir. Live CD‘ler en pratik çözümken, sanal makineye kurulum da popüler bir kurulum tercihidir.
Live CD
Hangi dağıtımı yükleyeceğinize karar verdikten sonra, eğer elinizde kurulum CD‘si bulunmuyorsa, dağıtımın sitesine giderek bir .iso dosyası indirmelisiniz. Bu ISO dosyasını CD veya DVD’ye kaydetmeniz (yakmanız) gerekiyor. Sonra CD‘yi bilgisayarınıza takarak, işletim sistemini CD sürücü üzerinden boot edip çalıştırabilirsiniz.
Diğer
Windows’tan tam anlamıyla vazgeçmek istemeyebilirsiniz. Dolayısıyla sabit sürücünüzü birkaç farklı partisyona bölerek, partisyonlardan birine Linux dağıtımını kurabilirsiniz. Bir diğer seçenek ise, sanal makine kurarak, Windows üzerinden Linux çalıştırabilirsiniz. Fakat bu yöntem, az da olsa bir performans kaybına sebep olabilir.
{pagebreak::Dosya Sistemi}
Dosya Sistemi
Linux ile dosya yöneticisi açmak istediğinizde bir parça şaşırabilirsiniz. Zira Windows kullanıcılarının alıştığı yöntem, bilgisayar sembolüne tıklayıp C: sürücüsü içerisinde dolaşabilmektir. Dosya yöneticisinde “Program Files” gibi isimler yerine “opt“, “etc” gibi isimler bulunuyor. Linux uygulamaları kendilerini farklı dosyaların içerisine atmış olabilir. Hepsinin tek bir yerde toplanmasını beklemeyin.
Dosya yöneticisine alışmak biraz zamanınızı alabilir. Fakat zamanla dosyalanma mantığınızı anladığınızda konuyla ilgili herhangi bir sorun kalmayacaktır.
Evde Kalın
Tüm önemli klasörleriniz, dökümanlarınız, müzik ve video dosyalarınız, resimleriniz, hepsi Home adı verilen bir partisyonda tutulur. Oluşturduğunuz her kullanıcı adı, Home’da kendine ait bir parolaya sahiptir. Dolayısıyla bu bölgeye girerek kişisel dosyalarınızı güvenle saklayabilirsiniz.
{pagebreak::Root Olayını Anlamak}
Root ve Terminal
Tıpkı Windows’ta olduğu gibi, iki çeşit kullanıcı hesabı mevcuttur. Bunlar yönetici (adminstrator) ve normal kullanıcılar. Linux’un yöneticisine Root deniliyor. Sistem dosyalarını normal kullanıcılar değiştiremiyor, düzenleyemiyor. Bunu denediğinizde dosyalarda veya klasörlerde herhangi bir değişiklik olmadığını fark edeceksinizdir.
Terminal’den Korkmayın
Teknolojiyle içli dışlı olmayan kullanıcıların en çok korktuğu kelimelerin başında “Terminal” geliyor. Oysa ki terminal son derece basit bir kullanıma sahip olan komut satırı benzeri bir programdır. Linux komutlarını girdiğimiz yerdir Terminal. Linux’un dosya yapısından dolayı birçok profesyonel kullanıcı, dosyalar arasında gezinmektense Terminali kullanarak işlerini halletme yolunu seçer.
Siz de zamanla dosyalar arasında gezinmek, klasörlerle uğraşmak yerine Terminal‘e iyice ısınacak ve işlerinizi orada halletmeye başlayacaksınızdır. Zira bu şekilde, Linux’u daha etkin bir şekilde kullanabildiğinizi fark edeceksinizdir.
{pagebreak::Dosya Yönetimini Root Olarak Açın}
Dosya Yönetimini Root Olarak Açın
Terminalde grafik arabirimi olmadığından, kullanımı karışık gelebilir. Eğer grafik arabirimine alışmışsanız (ki Windows kullanıcıları sürekli grafik arabirimleriyle haşır neşir), bu alılşkanlığınızdan hemen vazgeçemeyebilirsiniz. Normal kullanıcı olarak bir dosya üzerinden değişiklik yapmanız gerektiğinde, bunu başarabilmek için, Terminal‘i Root olarak çalıştırmanız ve dosya değişikliklerini Root ile Terminal’den yapmanız gerekiyor.
Eğer Gnome Masaüstü Arabirimi kullanıyorsanız, Terminal’e “sudo nautilus” yazdığınızda, yetkilendirilmiş bir dosya yöneticisi açılacaktır. İşlerinizi buradan da halletmeye çalışabilirsiniz.
{pagebreak::Yeni Uygulamalar yüklemek}
Yeni Uygulamalar Yüklemek
Belki de Linux ile ilgili en çok sorulan sorulardan biri de yeni uygulama kurulumunun nasıl olacağıdır. Windows ve OS X‘tekinin aksine, birçok Linux dağıtımı grafik editörü, Office yazılım paketi, mesajlaşma yazılımı ve bunlar gibi daha birçok uygulama ile birlikte geliyor. Oysa ki diğer işletim sistemlerinde her bir uygulamayı tek tek kurmanız gerekiyordu.
Ana menüde “package manager“, Türkçe adıyla “paket yöneticisi” bir uygulama bulunur. En ünlü paket yöneticileri Synaptic ya da Yum‘dur. Bu uygulamalar, sisteminize kurulu olan tüm dosyaları gösterirler. Pardus’taki paket yöneticisinin adı Pisi’dir.
{pagebreak::Sorun Çözümleri}
Görüntü Sorunları
Sıra dışı ekran davranışlarına şahit oluyorsanız (Örneğin OpenOffice‘te dökümanların ortadan kaybolması gibi) ve Nvidia veya AMD ekran kartlarından birini kullanıyorsanız, ekran kartınızın yapımcı firmasının internet sitesine giderek, en güncel Linux sürücülerine göz atmanızı tavsiye ederiz.
Windows’takinin aksine, Linux sisteminize herhangi bir aygıt sürücüsü yüklemeye ihtiyaç duymayabilirsiniz. Birçok donanım bizzat kernel tarafından destekleniyor. Linux‘taki manüel bir sürücü kurulumu bir parça zor sayılabilir. Bunun için her sürücünün kendi sayfasındaki Linux dökümanlarından yardım alabilirsiniz.
{pagebreak::Sormadan Önce Araştırın}
Sormadan Önce Araştırın
Linux ile ilgili dokümanlara internet üzerinden erişmek çok kolay. İnternette konuyla ilgili olarak binlerce doküman mevcut. Muhtemelen karşılaşacağınız her sorun için, çözümlerin yer aldığı dokumanlar da mevcuttur. Dolayısıyla bir sorunla karşılaştığınız zaman, ufak bir araştırmayla birlikte açıklayıcı bir çözüme ulaşabilmeniz mümkün.
Ayrıca bu şekilde Linux kullanımınız da gelişecek ve daha etkili bir kullanma biçimine sahip olacaksınızdır. Örneğin Ubuntu‘nun forumları bu konuda en iyilerden biridir. Ubuntu, karşılaşılabilecek hemen her sorun için forumlarında çözüm sunuyor. Aynı şekilde Pardus kullanmanın da bizim için bir avantajı mevcut. Türkçe bir dağıtım olmasından dolayı, bizzat Pardus geliştiricilerine ulaşabilmek mümkün.
:: Bu yazı sizi Linux’a bir adım yaklaştırdı mı?
SDN Yorumları 8 Yorum
Yorum Yap
Fırsat Ürünleri
Yazı çok bilgileyici ve açıklayıcı olmuş, bir Linux (Pardus) kullanıcısı olarak teşekkür ederim. Ancak bir Türkçe hayranı olarak düzeltmenizi isteyeceğim ufak bir iki yer var, ilgilenirseniz çok sevinirim.
Live CD yerine Çalışan CD terimi, özellikle Pardus ile birlikte hayatımıza iyice girdi.
Birde partisyon yerine bölüm sanki daha iyi anlaşılıyor. Yani, “Sabit sürücünüzü [TDK: Sabit disk diyor :)] birkaç farklı bölüme ayırabilir, bu bölümlerden birine Linux kurabilirsiniz.” şekliden yazılırsa son kullanıcılar tarafından daha iyi anlaşılacağını düşünüyorum.
Teşekkürler.
İyi bir makale olmuş.Ellerinize sağlık.
Ubuntunyu herkese tavsiye ederim.
en acemi bilgisayar kullanıcısında
en usta bilgisayar kullanıcısına kadar herkese hitap ediyor.
mümkem bir işletim sistemi aradığınız herşey içinde bulacaksınız.
Biraz daha detaylandırılsa daha iyi olur sanıyorum. Yinede iyi bir yazı olmuş teşekkürler.
linux kadar güzel ve seri işletim sisteminin neden bu kadar yavaş şekilde yaygınlaştığını anlayamıyorum gerçekten süper işletim sistemi geliştirilebilir açık kaynak kod Ubuntu & Pardus gibi işletim sistemlerinin kullanılmasını tavsiye ederim deneyen anlayacaktır zaten hiç bir derdiniz olmasın ne virüs ne başka bir güvenlik derdi =)
gerçekten güzzel bir yazı dizisi olmuş teşekkürler
yeni başlayanlar için harika bir yazı tebrik ederim üstad…
ben uzun zamandır linux kullanmak istiyorum. ancak bu yazı halen benim sorularıma cevap olmadı. yani wp7 de çalışan oyunlar bunda da çalışacakmı. ya da ihtiyaç duyduğumuz programlara nerden ve nasıl ulaşacağız.